Paszporty POLITYKI 2016: relacja z gali

Tuż po przyznaniu Paszportu POLITYKI telefon laureata zawsze zalewa rozładowująca baterię fala wiadomości z gratulacjami. Sprawdził to w tym roku na własnej skórze Michał Staniszewski, twórca gry „Bound”, pierwszy nagrodzony w nowej kategorii paszportowej Kultura cyfrowa, która dołączyła do dotychczasowych: Filmu, Teatru, Literatury, Sztuk wizualnych, Muzyki poważnej i Muzyki popularnej. Wręczenie Staniszewskiemu nagrody w kategorii uwzględniającej najciekawsze aktualne dokonania artystów związanych ze sztuką cyfrową czy właśnie z rynkiem gier komputerowych było ważnym momentem tegorocznej edycji Paszportów POLITYKI. Galę, która odbyła się 10 stycznia w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie, poprowadzili jak zwykle Grażyna Torbicka i Jerzy Baczyński, redaktor naczelny POLITYKI. „Po raz pierwszy od 25 lat dodaliśmy nową kategorię – mówił tego wieczoru Jerzy Baczyński. – Zainspirowało nas to, co się wydarzyło przed rokiem, kiedy naszą specjalną nagrodę wręczyliśmy twórcom gry »Wiedźmin« i pomyśleliśmy przy tej okazji, że na naszych oczach wyłania się zupełnie nowa, osobna kategoria sztuki. Używa ona jako tworzywa kodu programowania, ale jednocześnie wykorzystuje właściwie wszystkie narzędzia klasycznych sztuk: filmu, teatru, literatury czy muzyki poważnej”. Te słowa o stopniowym poszerzaniu pola kultury cyfrowej mogły brzmieć w Teatrze Wielkim trochę futurystycznie. Wypowiedziane zostały wśród nowoczesnej scenografii składającej się z kilku warstw przestrzennych: ogromnych ruchomych ekranów i kilkudziesięciu pasów migoczących diod. Wśród świateł i ekranów ukryci zostali jeszcze muzycy – Zespół Rozrywkowy Jana Młynarskiego i Piotra Zabrodzkiego – grający muzykę skomponowaną specjalnie na to wydarzenie i akompaniujący solistom. W otwierającej wieczór piosence Julia Marcell śpiewała o świecie internetu: „Drogi Andrew z portalu randkowego, jak opisać siebie w tysiącu słowach?”. Diody rzucały na scenę kolorowe sekwencje świetlne, których zmienny rytm ustalony został wcześniej za pomocą programu komputerowego. Za ekranami, widoczne tylko dla ekipy technicznej, wykonawców i wręczających, drzemały jeszcze ogromne stelaże i tradycyjne dekoracje sceny narodowej – wzorowane na babilońskich posągach gryfów. Wszędzie przewijały się zatem wątki rewolucji cyfrowej, ale i tych bardziej tradycyjnych form wyrazu w kulturze. W 14 godzin ekipa pracująca pod okiem reżysera światła Artura Szymana zmontowała nowoczesne elementy scenografii w Teatrze Wielkim. Efekt ich pracy pokazywał na żywo TVN, bo Paszporty zmieniły w tym roku partnera medialnego, a zarazem stację prezentującą galę (w poprzednich latach była to TVP2). 5 km kabli biegło do zaparkowanych przed budynkiem wozów transmisyjnych, gdzie realizatorzy wizji przekazywali na żywo spotkanie ludzi kultury, podczas gdy ledwie kilkaset metrów dalej, na Krakowskim Przedmieściu, miała się odbyć kolejna manifestacja polityczna. Nic więc dziwnego, że wokół wątku tworzenia przez władzę dwóch obiegów kultury, określanych na gali jako ten oficjalny i ten prawdziwy, a także wokół wywołanego nową kategorią paszportową wątku wpływu technologii na pracę artystów orbitowały rozmowy ok. 2 tys. obecnych osób. Wśród gości byli przedstawiciele partnerów gali Paszportów POLITYKI: prezes zarządu Banku Pekao SA Luigi Lovaglio, prezes Stowarzyszenia Autorów ZAiKS Janusz Fogler, członek zarządu Kulczyk Holding Jarosław Sroka oraz wysoko postawieni urzędnicy samorządowi: wicemarszałek województwa kujawsko-pomorskiego Zbigniew Ostrowski, prezydenci miast Sopotu i Warszawy Jacek Karnowski i Hanna Gronkiewicz-Waltz. Na widowni nie pojawili się tym razem politycy, których już w zeszłym roku, niedługo po wygranych przez Prawo i Sprawiedliwość wyborach parlamentarnych, było na gali niewielu. W tym roku zabrakło na sali przedstawiciela Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, choć nie jest to przecież, jak przypominał Jerzy Baczyński, nagroda za politykę: „Od ćwierć wieku demonstrujemy pogląd, że polska kultura jest jedna, że nie powinna być dzielona”. Na Paszportach POLITYKI pojawili się za to artyści, wśród nich było wielu laureatów Paszportów, m.in. występujące w trakcie gali Julia Marcell i Kayah, a także Dominik Połoński, Dorota Masłowska, Łukasz L.U.C Rostkowski, Misia Furtak, Małgorzata Szumowska, Łukasz Orbitowski czy Paweł Pawlikowski. Podczas gali, a potem w kuluarach mnóstwo było aluzji i komentarzy politycznych. Takie czasy. O podziwie dla determinacji protestującej publiczności Teatru Polskiego we Wrocławiu (ludzie po spektaklach nadal zaklejają sobie usta taśmą, przejęci stopniowym rozmontowywaniem ważnej placówki – podczas gali zademonstrowali to Jolanta Janiczak i Wiktor Rubin) mówiła nagrodzona Paszportem, urodzona we Francji, reżyserka teatralna Anna Smolar, wyróżniona za umiejętność dialogowania z różnymi odbiorcami, środowiskami, kulturami. Kolejny artysta aktywista Daniel Rycharski w kategorii Sztuki wizualne odebrał Paszport m.in. za wykonany w zeszłym roku dla rolników zrzeszonych w NSZZ Solidarność sztandar św. Ekspedyta oraz za pomnik Chłopa, który miał zwrócić uwagę na problemy wsi, niekoniecznie będące tematem rozmów inteligencji dużych miast. Adam Darski-Nergal, wokalista grupy Behemoth, był jednym z tych obecnych na widowni twórców, którzy wyczuwają teraz szansę właśnie na rozkwit mocniej oddziałującej sztuki. Na Paszporty Nergal przyszedł po raz pierwszy. Chciał pozna