Słowo „kapitał” kojarzy się przede wszystkim z zasobami materialnymi, jednak nauka, a w szczególności psychologia, poszerzyły jego znaczenie. Mówi się więc o kapitale ekonomicznym, społecznym, ludzkim, kulturowym, a od niedawna także o psychologicznym, który, jak się okazuje, rzutuje na wszystkie pozostałe.
Koncepcja powstała w Stanach Zjednoczonych, a najsilniejszym impulsem, by ją rozwijać i wdrażać, był kryzys finansowy z lat 2007–09. U jej podstaw stoi solidna teoria o dobrostanie psychicznym i charakterystycznych dla tego stanu cechach. Podwaliny dla konceptu stworzyli specjaliści od psychologii pracy: oni pierwsi zwrócili uwagę na fakt, że w sytuacjach kryzysowych niektórzy ludzie są bardziej kreatywni, lepiej radzą sobie z rozwiązywaniem problemów, rzadziej się wypalają i są bardziej zadowoleni z życia od innych. Jak oni to robią?
Ustalono, że takie osoby wyróżniają następujące przymioty: nadzieja na sukces, wysokie poczucie skuteczności, „sprężystość” psychiczna (szybko wracają do równowagi po stresujących wydarzeniach) i optymistyczne nastawienie do życia. Angielskie terminy: hope, efficacy, resilience, optimism na określenie tych cech nieprzypadkowo układają się w wyraz hero – bohater. Tak oto „superbohaterowie” z najwyższym kapitałem psychologicznym stali się dla badaczy punktem odniesienia do stworzenia narzędzi szkoleniowych (i terapeutycznych).
Jak to wygląda w Polsce? „Nadzieja matką głupich”. „Nie mów hop, zanim nie przeskoczysz”. „Jakoś to będzie”. „Ludzie się nie zmieniają”. „Czego Jaś się nie nauczył, tego Jan nie będzie umiał”. – To pesymistyczne i szkodliwe przekonania, w które część z nas wierzy, choć nie ma ku temu podstaw – tłumaczy Anna Agata Nowak, psycholożka pracy, trenerka biznesu, członkini Polskiego Towarzystwa Psychologii Pozytywnej.