Nauka

Chiny pod wpływem

Jak Państwo Środka otwierało się na świat

Kontakt Zachodu z Chinami możliwy był szlakiem lądowym, zwanym jedwabnym, który przemierzały karawany kupców (Atlas Kataloński, XIV w.). Kontakt Zachodu z Chinami możliwy był szlakiem lądowym, zwanym jedwabnym, który przemierzały karawany kupców (Atlas Kataloński, XIV w.). DeA Picture Library/DeAgostini / Getty Images
Państwo Środka, przez tysiące lat podkreślające swoją samodzielność, kulturową niezależność i wyższość, ostatnio przyznaje się do wpływów z Zachodu. Bywa, że dość fantastycznych.
Według niektórych uczonych terakotowa armia to efekt kontaktów Państwa Środka ze sztuką hellenistyczną.Peter Treanor/Alamy Stock Photo/BEW Według niektórych uczonych terakotowa armia to efekt kontaktów Państwa Środka ze sztuką hellenistyczną.

Mieszkańcy dorzecza Żółtej Rzeki i Jangcy nie kontaktowali się z sąsiadami. Oddzieleni od innych górami, morzami i pustynią protoplaści Chińczyków zdani byli na siebie, sami udomowili ryż, proso i kury, a późnej mityczny Żółty Cesarz stworzył podwaliny państwowości, tworząc najwspanialszą i trwającą do dziś cywilizację jedwabiu, papieru, porcelany i prochu. Taką nacjonalistyczną wizję początków lansowało przez wieki Państwo Środka, bo myśl, że zarządzane przez Syna Nieba imperium mogło podpatrywać cokolwiek u jakichś barbarzyńców, nie wchodziła w rachubę. O wpływach z zewnątrz zaczęto przebąkiwać dopiero wtedy, gdy Chiny trochę bardziej otworzyły się na świat.

Na początku XX w. niektórych przekonała „hipoteza sinobabilońska” filologa Alberta Terriena de Lacouperie o Żółtym Cesarzu jako babilońskim królu, który ok. 2300 r. p.n.e. wywędrował wraz z ludem na Daleki Wschód. Pomysł ten się przyjął, bo Chińczycy od dawna wierzyli w leżącą gdzieś na Zachodzie krainę szczęśliwości i dobrobytu, jednak gdy w 1928 r. w Longshan archeolodzy odkryli neolityczne naczynia, a potem w Yinxu – stolicy dynastii Shang (1766–1122 p.n.e.) – pokryte znakami pisma kości wróżebne, uznano, że o rozwoju Chin zadecydowały impulsy zarówno lokalne, jak i zewnętrzne. Komuniści wrócili do starej, budującej jedność narodu, wersji o chińskiej samowystarczalności.

Nauka miała ją udowodnić, stąd na przykład zakończony w 2000 r. wielki państwowy projekt tworzenia chronologii trzech pierwszych dynastii – Xia, Shang i Zhou. Problem w tym, że pierwsza z nich jest półmityczna, a mimo to Chińczycy traktują ją jako prawdę historyczną.

Polityka 4.2017 (3095) z dnia 24.01.2017; Nauka; s. 62
Oryginalny tytuł tekstu: "Chiny pod wpływem"
Reklama