Posłuchaj całego rozdziału!
Ten rozdział to swoista mapa, która pomoże Ci zrozumieć, jakie prawa przysługują Tobie i Twojemu podopiecznemu, gdzie szukać profesjonalnego wsparcia i jak skorzystać z dostępnych form dofinansowania.’
Prawa pacjenta i opiekuna – fundament godnego traktowania
Znajomość podstawowych praw jest kluczowa w kontaktach z personelem medycznym i urzędami. Daje poczucie pewności i pozwala skutecznie dbać o interesy chorego.
Najważniejsze prawa pacjenta:
Prawo do informacji. Pacjent ma prawo do uzyskania od lekarza przystępnej informacji o swoim stanie zdrowia, w tym o rozpoznaniu, proponowanych metodach leczenia i ich skutkach.
Prawo do wyrażenia zgody. pacjent (o ile jest świadomy) ma prawo do wyrażenia zgody (lub jej odmowy) na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych. Bez tego żadne działania medyczne nie mogą być podjęte.
Prawo do poszanowania intymności i godności. Personel medyczny ma obowiązek traktować pacjenta z szacunkiem, dbać o jego intymność w trakcie badań i zabiegów pielęgnacyjnych.
Prawo do dostępu do dokumentacji medycznej. Pacjent ma prawo wglądu w swoją dokumentację medyczną. Może również upoważnić na piśmie bliską osobę do wglądu w dokumentację i uzyskiwania informacji o jego stanie zdrowia – warto o to zadbać zawczasu!
Czytaj także: Rozdział I: Opieka nad chorym w domu – pierwszy szok, pierwsze kroki
Prawa opiekuna faktycznego:
Choć system nie zawsze w pełni dostrzega rolę opiekuna, Tobie również przysługują pewne prawa.
Prawo do informacji. Jeśli pacjent wyraził na to pisemną zgodę lub jest nieprzytomny, masz prawo do uzyskiwania pełnej informacji o jego stanie zdrowia.
Prawo do zwolnienia lekarskiego na opiekę (tzw. zasiłek opiekuńczy). Jeśli podlegasz ubezpieczeniu chorobowemu (np. z tytułu umowy o pracę), możesz otrzymać zwolnienie na opiekę nad chorym członkiem rodziny.
Prawo do wsparcia i edukacji. Zespoły opieki paliatywnej (np. hospicja domowe) mają obowiązek edukować i wspierać opiekunów w zakresie pielęgnacji chorego i radzenia sobie z trudnościami.
Usługi opiekuńcze i medyczne w domu
Pamiętaj, nie musisz zostawać sam z ciężarem opieki. Istnieje system świadczeń finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia oraz pomoc organizowana przez samorządy, z której możesz skorzystać.
Hospicjum domowe
To najlepsza forma opieki dla osób cierpiących na nieuleczalne, postępujące choroby (głównie nowotworowe, ale też niektóre neurologiczne czy kardiologiczne) w ich schyłkowym okresie.
Co zapewnia? Kompleksową, bezpłatną opiekę świadczoną przez interdyscyplinarny zespół: lekarza, pielęgniarkę, psychologa, fizjoterapeutę i w razie potrzeby pracownika socjalnego. Zespół regularnie odwiedza chorego w domu, łagodzi ból i inne objawy, wspiera psychicznie chorego i jego rodzinę, a także bezpłatnie wypożycza niezbędny sprzęt (np. łóżko czy koncentrator tlenu).
Jak uzyskać pomoc? Niezbędne jest skierowanie do hospicjum domowego wystawione przez lekarza (rodzinnego lub specjalistę).
Pielęgniarska opieka długoterminowa domowa
Jest przeznaczona dla osób obłożnie i przewlekle chorych, które nie wymagają leczenia szpitalnego, ale potrzebują systematycznej, profesjonalnej opieki pielęgniarskiej w domu.
Co zapewnia? Pielęgniarka odwiedza chorego w domu (co najmniej 4 razy w tygodniu), realizując świadczenia medyczne zlecone przez lekarza – robi zastrzyki, zmienia opatrunki, podłącza kroplówki, pomaga w pielęgnacji i edukuje opiekuna.
Jak uzyskać pomoc? Warunkiem jest ocena stanu chorego według tzw. skali Barthel – pacjent musi uzyskać 40 lub mniej punktów. Konieczne jest też skierowanie od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego.
Czytaj także: Rozdział II: Jak okiełznać ból i poradzić sobie z typowymi trudnościami
Usługi opiekuńcze z ośrodka pomocy społecznej (MOPS/GOPS)
Jeśli Twój bliski wymaga pomocy w codziennych, niemedycznych czynnościach, możesz zwrócić się o pomoc do lokalnego Ośrodka Pomocy Społecznej.
Co zapewnia? Pomoc opiekunki środowiskowej w zakresie: robienia zakupów, przygotowywania posiłków, utrzymania porządku, pomocy w myciu czy ubieraniu się.
Jak uzyskać pomoc? Należy złożyć wniosek w OPS właściwym dla miejsca zamieszkania. Przyznanie pomocy i jej odpłatność (częściowa lub całkowita) zależą od sytuacji życiowej i dochodowej osoby potrzebującej wsparcia.
Refundacje i dofinansowania – jak obniżyć koszty? Leczenie i opieka są kosztowne, ale istnieją sposoby na znaczne zmniejszenie wydatków.
Refundacja leków i wyrobów medycznych (NFZ)
Leki. Lekarz może przepisać leki z tzw. listy leków refundowanych. W zależności od leku i schorzenia, pacjent płaci za niego cenę ryczałtową, 30 proc., 50 proc. lub otrzymuje go bezpłatnie. Bezpłatne leki przysługują nie tylko pacjentom 75+, ale także tzw. młodszym seniorom, czyli osobom, które ukończyły 65 lat (potrzebna jest recepta z kodem „S”).
Wyroby medyczne (środki pomocnicze). To kluczowe wsparcie w codziennej opiece. Na podstawie „zlecenia na zaopatrzenie w wyroby medyczne”, wystawionego przez lekarza, można uzyskać refundację m.in. na:
- Pieluchomajtki, wkłady anatomiczne, podkłady
- Cewniki, worki do zbiórki moczu
- Sprzęt stomijny
- Zestawy infuzyjne do podawania leków w domu.
Zlecenie realizuje się w aptece lub sklepie medycznym, które mają umowę z NFZ.
Dofinansowanie do sprzętu rehabilitacyjnego i likwidacji barier
Jeśli limit refundacji z NFZ na sprzęt (np. wózek inwalidzki, materac przeciwodleżynowy, balkonik) jest niewystarczający lub potrzebujesz sprzętu, który nie jest refundowany, możesz starać się o dodatkowe środki.
Gdzie szukać pomocy? W Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, które dysponuje środkami z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Na co można uzyskać dofinansowanie?
- Na zakup sprzętu rehabilitacyjnego i środków pomocniczych
- Na likwidację barier architektonicznych (np. budowę podjazdu, dostosowanie łazienki) i technicznych (np. zakup podnośnika)
Warunkiem jest posiadanie przez chorego orzeczenia o niepełnosprawności.
Czytaj także: Rozdział IV: Emocje i psychika – zadbaj także o siebie
Jak pozyskać sprzęt medyczny i rehabilitacyjny
Wypożyczenie. Najlepsza i najczęstsza opcja, zwłaszcza w przypadku drogiego sprzętu. Wypożyczalnie prowadzą hospicja (często bezpłatnie dla swoich podopiecznych), organizacje pozarządowe (np. Caritas) oraz firmy komercyjne.
Zakup z refundacją NFZ. Dotyczy sprzętu, na który lekarz może wystawić zlecenie. NFZ pokrywa część kosztów do określonego limitu.
Zakup z dofinansowaniem z PCPR/PFRON. Pozwala uzyskać dodatkowe środki na pokrycie wkładu własnego lub zakup nierefundowanego sprzętu.
Niezbędne dokumenty – twoja teczka „w razie W”
W sytuacji kryzysowej lub podczas wizyty lekarskiej nie ma czasu na szukanie dokumentów. Przygotuj wcześniej specjalną teczkę lub segregator, w którym znajdą się:
- Dokument tożsamości pacjenta orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (jeśli zostało wydane)
- Pełna dokumentacja medyczna – karty informacyjne z leczenia szpitalnego, wyniki najważniejszych badań, opinie lekarskie
- Aktualna lista przyjmowanych leków wraz z dokładnym dawkowaniem – to absolutnie kluczowa informacja!
- Pisemne upoważnienie do uzyskiwania informacji o stanie zdrowia Twojego bliskiego i dostępie do jego dokumentacji medycznej
- Ważne kontakty – np. numery telefonów do lekarza rodzinnego, pielęgniarki, specjalistów, hospicjum oraz najbliższych członków rodziny
- Kopie zleceń na wyroby medyczne i sprzęt.
Posiadanie tak zorganizowanej teczki to ogromne ułatwienie i oszczędność nerwów. Pamiętaj, że w gąszczu formalności możesz poprosić o pomoc pracownika socjalnego z hospicjum, szpitala czy ośrodka pomocy społecznej. To osoby, których zadaniem jest wskazywanie właściwej drogi.
*
Powyższy tekst jest fragmentem poradnika dla opiekunów domowych osób starszych, chorych i niesamodzielnych, który powstał w ramach akcji „Odchodzić po ludzku”, organizowanej przez POLITYKĘ oraz Puckie Hospicjum pw. św. Ojca Pio. Zachęcamy do pobrania całego poradnika „Bądź blisko”.