Rodzina Likusów od luksusów

Ale oswajanie z luksusem własnych rodaków idzie Likusom ostatnio coraz trudniej. Szczególnie w Krakowie, gdzie do świetności doprowadzili najstarszy hotel Pod Różą, z ruin odbudowali Copernicusa i Stary, w którym za wielkie pieniądze odnowili średniowieczne freski i stropy. Zasugerowali też, by kramy sprzed wieków, pod płytą Rynku Głównego, odkopać, odbudować i handlować w nich, na przykład biżuterią. I wtedy stary Kraków zatrząsł się z oburzenia. Trochę to trwało, nim trzej bracia Likusowie – Wiesław, Tadeusz i Leszek – uznali, że chcą celować w najwyższą półkę (dziś obroty ich firm sięgają już 3 mld zł). Ale od zawsze kierowali się zasadami zaszczepionymi przez dziadka. Ten dużo jeździł po świecie, brał udział w kilku wojnach i jednej rewolucji, zachęcał wnuki do poznawania świata: zawsze coś tam zobaczysz, czego tu nie zobaczysz. Pierwszy w 1978 r. wyruszył w świat Wiesław. Nie taki daleki, bo do RFN. Dzięki dziadkowym przedwojennym kontaktom student pierwszego roku elektroniki trafił do IBM. Do tej pory szczytem techniki była dla niego wielka szafa Odry. Teraz zobaczył prawdziwe komputery, pracujące on line. – Wtedy zacząłem marzyć – wspomina Wiesław Likus. – Najpierw, by w następne wakacje znów trafić do IBM, co się udało. Ale po powrocie złota rybka od paszportów zaczęła wypytywać: co tam robiłeś? Kogo spotykałeś? Przez następne osiem lat Wiesław nie mógł wyjechać za granicę. Szlaban na marzenia, nawet języków nie chciało mu się już uczyć, no bo po co? Trzeba było na miejscu zapewnić byt własnej rodzinie. Urodził się Arek, pierwsze dziecko Wiesława. Kiedy znów dostał paszport w 1987 r., poleciał aż do Singapuru. Tadek i Leszek jeszcze studiowali. Sprowadzał komputery, potem tylko części. Robili z nich składaki. – Skoro leciało się na Daleki Wschód, można było zahaczyć o Chiny i Tajlandię, po tanie ciuchy. Interes kręcił się szybko, dystrybucją w kraju zajmowali się młodsi bracia. Szybko też przybywało pieniędzy. Pamiętali jednak dobrze przestrogę dziadka, że Bóg niczego nie daje na zawsze. Na Daleki Wschód latało już coraz więcej Polaków. Widać było, że zarabianie na handlu nie potrwa długo. W co włożyć zarobione pieniądze? – to był główny temat podczas obiadów u mamy w Spytkowicach pod Krakowem. Co do tego, że to „coś” będą robić razem, we trzech, nie mieli nigdy wątpliwości. Zarobione na Dalekim Wschodzie pieniądze zainwestowali w Polski Tytoń, fabryki papierosów w Radomiu i Poddębicach. Skoro znaleźli się w segmencie akcyzowym, dokupili do niego Browar Głubczyce. Tylko on, po modernizacji, przynosi 150 mln zł rocznie. Pieniędzy rodzinie nie brakowało, nie czuli jednak satysfakcji. Dziadek gdyby żył, na pewno by powiedział: no i co po sobie zostawicie? Piwo i papierosy? Dziadek lubił zapalić dobre cygaro. Może ze spółki ze szwajcarską firmą byłby bardziej zadowolony? – Szwajcarzy mieli dostęp do tytoniu kubańskiego – opowiada Tadeusz Likus. – Wymyśliliśmy, że produkując w kraju luksusowe cygara Villigera, podbijemy nimi świat. Nie podbili. Akcyza w Polsce okazała się wyższa niż w Niemczech i eksport diabli wzięli. Cygara Likusów pozostają luksusem lokalnym. To był czas, kiedy ostatecznie doszli do wniosku, że chcą po sobie zostawić coś pięknego i trwałego. Na przykład nowoczesne biurowce albo ekskluzywne domy towarowe. Likusowie zrobili wycieczkę do stolicy w poszukiwaniu pustych miejsc, które można by zapełnić piękną architekturą. Znaleźli w centrum. Choćby u zbiegu Brackiej i Al. Jerozolimskich, gdzie obok starego pawilonu Chemii straszy parking. Albo na rogu Żurawiej i Marszałkowskiej, przy domu towarowym braci Jabłkowskich. – Mieliśmy wspaniałe wizje, ale przegraliśmy wszystkie organizowane przez miasto przetargi – dziwi się Wiesław Likus. I wówczas wykonali naprawdę dobry ruch. – Wybraliśmy kilka działek w najbardziej reprezentacyjnych punktach miasta i postanowiliśmy odnaleźć ich przedwojennych właścicieli – mówi Wiesław. Piękny, obsypany zagranicznymi nagrodami, biurowiec przy ul. Francesco Nullo, w bliskim sąsiedztwie Sejmu, to rezultat uporu i sprytu braci Likusów. Ale przy Brackiej czy Żurawiej długo zwyciężał upór urzędników. – Plac przy Żurawiej od lat stoi pusty, można by zacząć budować – nie rozumie Wiesław Likus. Zapłacili miastu 180 tys. zł za wykopanie drzew, które zdążyły tu wyrosnąć. Dwa lata czekali na wskazanie miejsca, w które mogliby je przesadzić. Wreszcie sie doczekali. Sprawa budowy ekskluzywnego domu towarowego przy Brackiej jest w NSA. Nie życzy go sobie wspólnota mieszkaniowa. Na działce, która jest własnością Likusów i za którą oni płacą miastu podatek od nieruchomości, inna firma – za zgodą miasta – pobiera opłaty za parkowanie. Ale Likusowie nie odpuszczą. W 1997 r. kupili marnie prosperujący hotel Pod Różą – bez własnej gastronomii. Po remoncie chcieli powierzyć komuś prowadzenie restauracji. Kasia, żona Leszka, świeżo po ślubie postanowiła spróbować. Zrezygnowała z kariery tłumaczki języka włoskiego. Dziś zarządza wszystkimi hotelami rodziny. O prowadzeniu kuchni nie miała pojęcia, ale znała mistrza Alfredo Chiocchetti. Podczas zimowych wypadów na narty we włoskie Dolomity jeździli do restauracji w malutkiej miejscowości polecanej przez przewodniki Michelina. Alfreda też zainteresowali Polacy i w końcu dał się namówić na półroczny pobyt Pod Różą. Zaszczepił tam prostą, ale bardzo wykwintną kuchnię. – Człowiek zawsze wie, co je, a główna tajemnica tkwi w proporcjach poszczególnych składników – ujawnia Katarzyna. Alfredo przekonał ją, że w wykwintnej kuchni wszystko należy zrobić samemu: upiec pieczywo, zrobić makaron, pasztety, a nawet czekoladki. Goście wyjeżdżając z hotelu Pod Różą, przychodzili do kuchni, żeby trochę tych smakołyków zabrać ze sobą. Tak powstał pomysł, żeby na rynku otworzyć Likus concept store – małe delikatesy ze wszystkim, co własnoręcznie tu przygotowują. Marek Kondrat często odwiedza Pod Różą. – Tam każdy drobiazg jest ważny, podchodzi się do niego z czułością, ale też z rozmachem finansowym – mówi z uznaniem. Zakup hotelu Pod Różą do chaotycznych interesów Likusów wprowadza pewien porządek. Sektor akcyzowy, czyli piwo i papierosy, ma służyć jako finansowy bezpiecznik. To źródło pieniędzy, które trzeba włożyć w sektor drugi, ważniejszy, czyli zrujnowane zabytki, które rodzina będzie teraz kupować, remontować i ożywiać. Tak jak Copernicusa. Kamienica, w której dziś mieści się hotel Copernicus, przez osiemnaście lat stała pusta. – Wykwaterowano z niej lokatorów z powodu zagrożenia katastrofą budowlaną – tłumaczy Tadeusz Likus, który architektoniczne wizje Leszka wciela w życie. – Co dało się wynieść, ukradziono, a stropy i ściany się zawaliły. Konserwator zabytków ocknął się dopiero wtedy, gdy ruinę kupili Likusowie. Zginęły średniowieczne, bezcenne stropy. Sprawa trafiła do prokuratora. W trakcie rozprawy okazało się, że stropy, przed laty, zostały zdeponowane gdzieś przez pracowników PKZ (Pracownia Konserwacji Zabytków), nie zaś ukradzione przez Likusów. Dziś zdobią sufity Copernicusa. W pokoju 103, w którym podczas pobytu w Krakowie nocował George Bush junior, można podziwiać oryginalne, piętnastowieczne freski. – W czasie remontu okazało się, że freski są na każdej z kilku warstw polichromii – mówi Leszek Likus. – Ratowaliśmy wszystko, co dało się uratować. Na jednym konserwatorzy odrestaurowali głowę, bardzo podobną do znanych portretów Kopernika. Stąd supozycja, że w kamienicy przy Kanonicznej astronom prawdopodobnie mieszkał. Dlatego też hotel nazwano Copernicus. Widoków, jakie rozpościerają się z okien hoteli Likusów, nie ma żaden hotel na świecie – Wawel, wieże Kościoła Mariackiego, panorama Starego Krakowa. Prof. Stefan Kuryłowicz, znany warszawski architekt, zachwyca się obiektami Likusów przy każdym pobycie w Krakowie. Wie też o nieustannych kłopotach rodziny z konserwatorem zabytków oraz nadzorem budowlanym. – To nie są problemy merytoryczne – twierdzi. – Odnieśli wielki sukces i nie chcą go ukrywać – mówi. Polityka wobec zabytków jest zaś w Polsce taka, że opracowuje się wytyczne, a potem czeka, aż samo się zawali. I kłopot z głowy. O niektóre kłopoty Likusowie sami się proszą. Zamiast zadaszyć ostatnie piętro Hotelu Starego, jak było w projekcie, zostawili odkryty taras. Dzięki niemu krakowskie widoki podziwiać mogą wszyscy goście hotelu, ale urzędnicy mają się do czego przyczepić. Długo nie pozwalali Likusom zarabiać na hotelu, nie udzielając pozwolenia na rozpoczęcie działalności. Na szczęście problem małego basenu w piwnicy Copernicusa rozwiązał kardynał Franciszek Macharski. Basen ma wszelkie izol