Joel Mokyr, Philippe Aghion i Peter Howitt laureatami Nagrody Nobla z ekonomii 2025
Laureatami tegorocznej nagrody zostali Joel Mokyr, Philippe Aghion oraz Peter Howitt, których prace wniosły fundamentalny wkład w rozwój nauk ekonomicznych.
Joel Mokyr (Northwestern University, USA) nagrodę otrzymał za „zidentyfikowanie wstępnych wymagań dla osiągnięcia zrównoważonego wzrostu dzięki postępowi technologicznemu”. Philippe′a Aghiona (College de France i London School of Economics and Political Science) i Petera Howitta (uniwersytet Browna, USA) zostali wyróżnieni za „teorię zrównoważonego wzrostu poprzez proces twórczej destrukcji”.
BREAKING NEWS
— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 13, 2025
The Royal Swedish Academy of Sciences has decided to award the 2025 Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel to Joel Mokyr, Philippe Aghion and Peter Howitt “for having explained innovation-driven economic growth” with one half to Mokyr… pic.twitter.com/ZRKq0Nz4g7
Zwycięzcy otrzymają około miliona euro, złoty medal oraz kaligrafowany dyplom. Ogłoszenie laureatów z dziedziny ekonomii kończy Tydzień Noblowski, który rozpoczął się 6 października od przyznania Nagrody Nobla z medycyny.
Nobel z ekonomii, czyli Nagroda Banku Szwecji
Ekonomiczny Nobel ma nieco inną historię niż pozostałe nagrody. Oficjalnie nazywa się Nagrodą Banku Szwecji w dziedzinie nauk ekonomicznych dla uczczenia pamięci Alfreda Nobla i jest jedynym wyróżnieniem, którego nie przewidział testament słynnego wynalazcy. Nagroda została ufundowana w 1968 r. przez Centralny Bank Szwecji z okazji 300-lecia istnienia tej instytucji, a po raz pierwszy została przyznana rok później, w 1969 r.
Czytaj także: Nobel z ekonomii budzi emocje. Czy oni o czymś nie zapomnieli?
Od początku ustanowienie tej nagrody budziła ona kontrowersje. W Szwecji do dziś uważa się, że zgoda na dodatkową kategorię była błędem, zwłaszcza że Alfred Nobel bardziej interesował się sprawami społecznymi niż ekonomią. Fundacja Noblowska zadecydowała, że będzie to jedyny wyjątek od oryginalnego testamentu. Przez wiele lat rodzina Nobla sprzeciwiała się powstaniu nagrody ekonomicznej, rezerwę wobec niej wyrażał także Norweski Komitet Noblowski. W latach 90. w Szwecji pojawiały się nawet postulaty rezygnacji z przyznawania tego wyróżnienia.
Pierwszymi laureatami w 1969 r. zostali wspólnie Holender Jan Tinbergen oraz Norweg Ragnar Frisch, docenieni za pionierskie prace z zakresu ekonometrii oraz zastosowanie modeli dynamicznych w analizie procesów gospodarczych.
W roku ubiegłym nagrodzono turecko-amerykańskiego ekonomistę Darona Acemoglu oraz Brytyjczyków Simona Johnsona i Jamesa A. Robinsona za badania nad znaczeniem instytucji społecznych dla dobrobytu narodów. Ich prace wykazały, że społeczeństwa z słabymi rządami prawa i wyzyskującymi instytucjami nie generują wzrostu gospodarczego ani pozytywnych zmian.
Czytaj także: Krótka historia Nobli z dziedziny ekonomii
Dotychczasowi laureaci to przede wszystkim Amerykanie, głównie mężczyźni. Wynika to z silnego rozwoju nauk ekonomicznych na uniwersytetach w USA oraz długiej tradycji gospodarki rynkowej w tym kraju, która zapewnia naukowcom dostęp do bogatych źródeł danych i archiwów.
Historia przyznawania nagród pokazuje, że ekonomiczny Nobel wykracza daleko poza tradycyjne rozumienie ekonomii jako nauki o kursach walut, pieniądzu czy giełdzie. Wyróżnienie otrzymywano za badania nad instytucjami, ubóstwem, karierami zawodowymi kobiet, a nawet psychologią wyboru konsumenckiego. Podkreśla się, że ekonomiczny Nobel nagradza osiągnięcia mające bezpośredni i wymierny wpływ na życie zwykłego człowieka.