Zanim opowiem o zdumiewających nas obyczajach innych nacji, sięgnę po opis świątecznego stołu w polskim domu. Oto Aleksander Jełowicki, szlachcic z dawnych Kresów Wschodnich, wspomina: „stoły wysłane sianem, przykryte obrusem jak śniegiem. Na stole w ogromnych srebrnych misach polewka migdałowa, na srebrnych podstawach ogromne szczupaki wysadzane przezroczystymi przysmakami, jakby drogiemi kamieniami, tam łamańce z makiem, tam kutia, dalej wykwintne łakocie i różne owoce, na środku złocisty kosz z cukrami, na koszu spoczął lecący aniołek i trzyma opłatki. Tak zastawiony stół na Wigilię czeka na gości, goście czekają na gospodarza, gospodarz czeka na pierwszą gwiazdkę”.
Zanim jednak ów stół zastawiono, trwały wielodniowe przygotowania. Zwykle zajmowały cały poprzedni tydzień. A każdego dnia przygotowywano co innego. Najpierw ciasta, potem ryby i auszpiki, czyli galarety, następnie pieczyste na obiady w pierwszy i drugi dzień świąt. Każdego dnia – także w postną wigilię – stół musiał się uginać pod ciężarem półmisków.
Na wigilię od stuleci podawało się zupę migdałową z ryżem i rodzynkami, barszcz z uszkami z farszem grzybowym, zupę grzybową i rybną. Z ryb do tradycyjnie wigilijnych należały, oprócz śledzi: szczupak w szarym sosie, smażone okonie, duszone liny z czerwoną kapustą, karp w galarecie, karp duszony w maśle, szczupak w sosie pieczarkowym, cały szczupak na zimno w sosie szafranowym, sandacz smażony, liny w galarecie, karaski smażone, karaski w śmietanie, karp lub leszcz na szaro z rodzynkami, paszteciki z farszem rybnym w cieście francuskim, kulebiak z rybą. Podawano też różne dania z kapustą: pierogi z farszem kapuściano-grzybowym, duszoną kapustę z grzybami, łazanki z kapustą i grzybami, kapustę z grochem, gołąbki z farszem ryżowo-grzybowym lub kartoflanym.