Sumo po polsku

Godz. 6.00 Adrian Czech dzień zaczyna od czyszczenia butów. Strażnik więzienny musi mieć zawsze czyste obuwie. Dokładne pastowanie zajmuje 10 minut. Potem prysznic i śniadanie. O siódmej jest w Zakładzie Karnym w Wołowie, przebiera się w mundur i punktualnie o 7.30 zaczyna obchód. Wypuszcza więźniów na spacer, odprowadza do lekarza, roznosi posiłki. Odpowiada za porządek. Jest dowódcą grupy. Nadzoruje 14 strażników, którzy w przypadku konfliktu pierwsi wkraczają do akcji.  Czech ma szacunek wśród więźniów, co rzadkie w przypadku klawisza. Im się nie podaje ręki, traktuje jak powietrze. Do Czecha skazani podchodzą, zagadują. Najczęściej pytają o diety, o ćwiczenia na siłowni, o ostatnie występy na zawodach. Traktują go lepiej, bo jest wielokrotnym medalistą mistrzostw Polski i Europy. O jego sukcesach można przeczytać na stronach „Służby Więziennej”, jak choćby o triumfie w Pucharze Polski w marcu 2012 r. Jak to często bywa w przypadku sumo, Czech trafił do tej dyscypliny z innej, sąsiedzkiej. Był już medalistą mistrzostw Polski w zapasach, ale postanowił w 2000 r. spróbować także tego. W debiucie od razu został mistrzem Polski.  Starał się łączyć oba sporty. Ale w 2009 r. klubowy kolega przeprowadził się i zabrakło partnera do zapaśniczych treningów. Postawił na sumo. Tu łatwiej się samemu przygotować.  Droga od zapasów do sumo była najbardziej naturalna dla większości polskich sumitów. To w ramach Polskiego Związku Zapaśniczego w 1996 r. powstała komórka zajmująca się sumo. Emerytowani zapaśnicy i młodzi adepci nowej dyscypliny szybko zaczęli odnosić sukcesy. Już rok później Sławomir Luto wrócił z mistrzostw Europy z dwoma medalami. Polscy sumici przyswajali sobie nie tylko technikę walki, ale i filozofię tego sportu. Uznali, że dodaje ona sumo głębszego ducha. Podobało im się sypanie soli na doyho (glinianą arenę walki), co ma odganiać złe duchy, i demonstrowanie otwartych dłoni na znak, że nikt nie ma ukrytego noża i walka będzie czysta. A że te rytuały dziwnie wyglądały w Polsce? Publiczności się podobały. Zawodnicy jeździli po festynach z walkami pokazowymi, żeby zachęcić sponsorów i miasta do inwestowania w nową dyscyplinę i pozyskiwać kandydatów. W jednej z walk chciał wziąć udział także pewien burmistrz. Któryś ze współpracowników postanowił sam zawiązać mu pas. Po paru sekundach walki burmistrz był już zupełnie nagi. Publiczność oszalała, włodarze miasta też, tyle że ze złości. Jednak sumo w Polsce się przyjęło. Pomogły także zasady tego sportu. Bardzo proste i szybko przyswajane przez kibiców i zawodników: trzeba wypchnąć przeciwnika poza pole walki lub sprawić, by pierwszy dotknął ziemi inną częścią ciała niż stopy. To wszystko. Choć życie sumo toczy się na razie poza głównymi szlakami: w Brzegu Dolnym, Gnojnicy, Łęcznej, Tuszynie, Kobylinie, Pabianicach, Lubawie, dyscyplinę uprawia już kilkaset osób. Godz. 12.30 Na maturę ustną z polskiego bracia Tomasz i Paweł Wojdowie wyszli spokojni. Zjedli solidne śniadanie, bo wiedzą, że przed ważnym wydarzeniem trzeba mieć dużo energii. Opróżnili więc do końca wielki, pięciokilogramowy słój masła czekoladowego. Urodzinowy prezent poszedł w kilka tygodni. Bracia Wojdowie porównują egzamin maturalny do zawodów mistrzostw Polski: – Wszyscy się znają, wiesz, czego się spodziewać, niczym cię nie zaskoczą. O dobrym wyniku decyduje dyspozycja dnia. Ostatnią powtórkę do matury ustnej z polskiego zrobili sobie na ściance wspinaczkowej. Od dziecka nie mogą usiedzieć w miejscu. Grają w zespole rockowym, nagrywają amatorskie filmiki, zrobili kurs latania na paralotni, udzielają się w wolontariacie. Ale najwięcej czasu poświęcają sumo. Do matury uczyli się w autobusie, jadąc na treningi. Godzinę w jedną stronę, godzinę w drugą. W kategorii juniorskiej w Polsce Wojdowie dominują niepodzielnie. Zaczęli uprawiać sumo równocześnie z pójściem do szkoły. – Najczęściej jest tak, że w jednej kategorii Paweł wygrywa, a ja jestem drugi, a w następnej ja wygrywam, a on jest tuż za mną. Ile mamy medali? Trudno zliczyć. Już łatwiej na wagę powiedzieć. Z 40 kilo by pewnie wyszło – śmieje się Tomasz.  Pierwszą walkę stoczyli jako siedmiolatki. W czasie zawodów wystąpili pokazowo. – Nie wiedziałem, co mam robić i za co łapać. Jednak wygrałem – opowiada Paweł Wojda. – Od tego momentu stoczyliśmy ze sobą dziesiątki pojedynków przez ponad 10 lat. Wydają się nie mieć końca. To jest wyzwanie. I tylko ich mama do dziś nie przekonała się do sumo. Gdy pierwszy raz odważyła się w końcu pójść na zawody, Tomasz złamał nos Pawłowi i całą trójką wylądowali na pogotowiu. Więcej na zawodach już się nie pojawiła. W Polsce sumo to hobby uprawiane po godzinach. Zawodnicy trenują dwa, trzy razy w tygodniu. Raz na kilka miesięcy są wyjazdowe konsultacje. Zawodnicy biorą w pracy urlop i jadą na zgrupowanie. Trenują dwa razy dziennie, ćwiczą technikę i kondycję. Dla najlepszych są kilkusetzłotowe stypendia za mistrzostwo Europy lub świata. To grosze w porównaniu z innymi dyscyplinami. Przeciętny żużlowiec zarabia ok. 10 tys. zł miesięcznie, więcej od sumitów zarabiają bokserzy amatorzy czy drugoligowi siatkarze. Tuż przed mistrzostwami świata zawodnicy walczyli w warszawskiej Falenicy o przepustkę na tę imprezę. Dostali wtedy nagrody rzeczowe. Do zwycięzców poszczególnych kategorii trafiły pendrive’y i kijki do nordic walkingu. Główną nagrodą było żelazko. – Cóż, nigdy nie byliśmy rozpieszczani. Ale zawodnicy nie uprawiają sumo dla pieniędzy. Oni naprawdę to kochają – mówi Andrzej Wojda, ojciec Tomasza i Pawła, sekretarz generalny Polskiego Związku Sumo. Mistrzostwa świata w 2010 r. w Falenicy to było jego oczko w głowie i ukoronowanie kariery działacza sumo. Na dwa miesiące przed mistrzostwami Wojda dowiedział się, że budżet został okrojony o połowę. Wojewoda podjął decyzję, że pieniądze muszą iść na walkę z powodzią. Ta decyzja mogła zatopić Wojdę i jego imprezę. Przy ogromnej determinacji zawody udało się jednak zorganizować. Polacy w klasyfikacji medalowej, na 25 reprezentacji narodowych, uplasowali się tuż za Japończykami; zawody zakończyli z trzema złotymi i czterema brązowymi krążkami. Pokonani Japończycy uprawiali oczywiście, tak jak Polacy, sumo amatorskie. Japońscy zawodowcy, którzy sześć razy w roku walczą w turniejach cesarskich, miesięcznie zarabiają nawet kilkadziesiąt tysięcy dolarów. Do tego dochodzą milionowe kontrakty reklamowe, bo najlepsi sumici mają w Kraju Kwitnącej Wiśni status celebrytów. Są ulubieńcami kobiet, wyznaczają standardy męskości. Godz. 16.00 Marek Paczków w klubie pojawiał się zazwyczaj tuż po pracy. Teraz będzie przychodził wcześniej. Jako strażakowi przysługuje mu wcześniejsza emerytura i odszedł na nią nie zastanawiając się ani chwili. Poświęci więcej czasu na trenowanie kadry i zawodników TAR Krotoszyn. Do tej pory pełnił te funkcje społecznie, teraz dostanie pół etatu. Zasłużone, bo jest legendą polskiego sumo.   W 1999 r. Paczków został mistrzem Eur