Ivan Putski - polska legenda amerykańskiego wrestlingu

Józek miał 9 lat, gdy razem z rodziną przypłynął do Ameryki. Tam spodziewał się widoku prerii, kowbojów w kapeluszach, Indian i walk rewolwerowców. Marzenia o westernowej maskaradzie zrealizował jednak inaczej. „Ty będziesz superstar. W całych United States! Ty dużo pieniędzy zarobisz” – obiecywał człowiek, który odkrył jego nieoszlifowany zapaśniczy talent. Niedługo potem Józek, dokładnie Józef Bednarski, stał się Ivanem Putskim: „Polską Siłą”, łamignatem, który gruchocze kości z uśmiechem i pieśnią na ustach. Tak narodził się amerykański bohater i żywa do dziś wrestlingowa legenda. Będziemy bić i piwo pić „Jego siła, charyzma i urok dały mu miejsce wśród najwybitniejszych wrestlerów w historii” – pisał o Putskim Brian Salomon w książce „WWE Legends”. Nie ma chyba w Stanach Zjednoczonych eksperta, który wymieniając największe sławy wrestlingu na przestrzeni lat, nie wspomniałby o polskim Ivanie. U szczytu kariery (lata 70. i 80.) zapełniał największe stadiony i hale sportowe w USA. Publiczność kupowała bilety głównie dla mocarnego Putskiego, a ten odwdzięczał się jej kompletnym repertuarem widowiskowych manewrów i sztuczek. Przed walkami i po nich odśpiewywał „Moja droga, ja cię kocham” albo – gdy polonijnej widowni zebrało się na patriotyczne uniesienia – również „Mazurka Dąbrowskiego”. Nad pokonanymi rywalami stawał z pętem polskiej kiełbasy, którą ostentacyjnie żuł, ciskając przy okazji obelgi w nieznanym im, szeleszczącym języku. Uwielbiał pajacować w telewizji. Podczas programu zapowiadającego jego walkę z Billym „Superstar” Grahamem w 1973 r. w San Antonio (Putskiego wspomagał wtedy jego partner o swojsko brzmiącym nazwisku Reginald „Crusher” Lisowski) wdarł się przed kamerę i krzyczał: „Będziemy ich bić, a potem piwa wypijemy, jak skończymy i z babami będziemy tańczyć!”. Trzeba było widzieć minę prowadzącego, który nie zrozumiał ani słowa. – To było szaleństwo. Ludzie pragnęli show, a ja im go dawałem. W Nowym Jorku, w Bostonie, Teksasie, Chicago, Filadelfii – wszędzie była stuprocentowa gwarancja, że gdy wystąpi Ivan Putski, na trybunach będzie „sold out”, zabraknie wolnych miejsc – opowiada Józef vel Ivan. Odnaleźliśmy go w Austin, stolicy stanu Teksas. Wrestlingowy heros znad Wisły ma dziś 72 lata, wiedzie spokojny żywot emeryta i nigdy nie rozmawiał z dziennikarzami z Polski. Wieści o jego sławie i dokonaniach długo w ogóle nie docierały na drugą stronę Atlantyku. To akurat można zrozumieć. Pytanie o wrestling niemal wszędzie poza Ameryką budzi podobne skojarzenia: „Ta zabawa panów w kolorowych majtkach, komiksowych maskach i fikuśnych pelerynach?”. W Europie tzw. zawodowe zapasy zawsze były odbierane jako rodzaj amerykańskiego folkloru, cyrku dla mas. Ale jeśli ktoś pamięta „Zapaśnika”, znakomity film Darrena Aronofsky’ego z Mickeyem Rourkiem w roli głównej, będzie mu łatwiej docenić ringowe akrobacje, pomysłowość zawodników odgrywających swoje postacie, wreszcie – cały spektakl, w który angażowana jest publiczność. – To dawanie ludziom entertainment, rozrywki, która wymaga od zawodników wiele wysiłku, poświęcenia i ciężkiej harówy na treningach. A wyniki walk? Hej, przecież pojedynki bokserskie też są ustawiane! – uśmiecha się Putski. Mówi trochę po polsku, gdy przełącza się na angielski, zaskakuje niemal perfekcyjnym teksańskim akcentem. – Markowane ciosy? Krew, kontuzje, podobnie jak ryzyko, są prawdziwe, ból też jest prawdziwy... Aronofsky’ego przywołaliśmy nie przez przypadek. Choć Bednarskiemu daleko do tragicznego losu tytułowego zapaśnika, to właśnie on stanowił pierwszą inspirację do nakręcenia filmu na ten temat. W jednym z wywiadów reżyser wyznawał, że gdy w młodości pasjonował się wrestlingiem, Ivan Putski był jego największym idolem. Z drugiej strony, polski atleta sam zasłużył na filmową biografię. Bo życiorys ma nietuzinkowy. Gdzie kowboje? Gdzie Indianie? Urodził się 21 stycznia 1941 r. w Uściu Biskupim, małej miejscowości w województwie tarnopolskim na Kresach Wschodnich. Krótko dorastał w sąsiednich Zaleszczykach, ale resztę dzieciństwa spędził w obozie pracy w głębi Niemiec, gdzie w czasie wojny przewieziono jego rodziców, starszego brata i siostrę. (– Ojciec pracował w fabryce; przysługiwał nam jeden koc i miska zupy dziennie, wodę piliśmy z roztopionego śniegu – wspomina). Wyzwolenie nie przyniosło Bednarskim wolności. Stali się „dipisami” (tak alianci nazywali osoby przesiedlone – od skrótu DP, tzn. displaced persons, które znalazły się poza swoim państwem), czyli Polakami, którzy po kapitulacji Rzeszy nie mieli dokąd wracać. Ich dom rodzinny, podobnie jak kilkuset tysięcy innych rozbitków ze wschodniej Polski, których kres wojny zastał na obcej ziemi, też przeszedł pod obce władanie. Na Uściu, Zaleszczykach, całej Małopolsce Wschodniej, całych Kresach łapę położył Stalin. Bednarscy nawet nie myśleli o urządzaniu się na nowo w Polsce Ludowej. Przeczekali kilka lat w przejściowym obozie w Salzburgu i w 1950 r. wyruszyli w najważniejszą podróż swojego życia. Dla Józka to, co miało być Ameryką, wcale Ameryki nie przypominało: nie było kowbojów. A – jak dziś mówi – wtedy bezskutecznie rozglądał się na ulicach za Indianami i walkami rewolwerowców. Jego rodzina, bez grosza przy duszy, osiedliła się w miejscowości Smithfield w Teksasie. – Nie mieliśmy pieniędzy, ojciec ciężko pracował w tartaku, ale rodzice zawsze powtarzali, że dostali drugie życie w krainie ich marzeń: bez wojny, głodu, bez żołnierzy stukających karabinami do domów i wyrzucających z nich ludzi – opowiada. – Mama mówiła mi, że mieliśmy szczęście jako rodzina, bo załapaliśmy się na jeden z ostatnich statków z emigrantami do Ameryki. Gdy Bednarscy okrzepli w Teksasie, przenieśli się do Austin. Józek, a właściwie Joe – jak mówili na niego koledzy – poszedł na studia na uczelni Southwest Texas State, gdzie trenował futbol amerykański. Drogę torował mu jego starszy brat Zdzicho, nazywany Fredem, który na zawsze zapisał się w historii tej dyscypliny, będąc pierwszym (!) zawodnikiem, który w 1957 r. wykonał kopnięcie dziś określane przez Amerykanów jako soccer style. Dokonał tego w akademickim meczu drużyn Arkansas Razorbacks-Texas Longhorns. Soccer style, zgodnie z samą nazwą, przypomina strzał typowo piłkarski – do piłki dobiega się z boku i uderza pod kątem, a nie prosto od tyłu, jak w stylu straight-toe. Dziś niemal wszyscy kopacze w NFL, łącznie z naszym Sebastianem Janikowskim, korzystają z tej techniki. Silny jak tur Młodszy z Bednarskich też się zapowiadał na niezłego futbolistę. Grał na pozycji fullback i po college’u był nawet bliski zdobycia zawodowego kontraktu w drużynie Detroit Lions. Przeszkodziła mu poważna kontuzja kolana. Józek nie chciał rezygnować ze sportu. Był silny jak tur, miał posturę niedźwiedzia (nawet pomimo 178 cm wzrostu), więc gdy niejaki Joe Blanchard, trener wrestlingu z San Antonio, zaproponował mu, żeby spróbował czegoś nowego, nie wahał się ani przez chwilę. – Na studiach trenowałem zapasy, ale prawdziwe. Wrestling? OK, czemu nie? Zawsze wydawało mi się, że miałem naturę showmana – mówi Józef. Początkowo brał udział w lokalnych walkach. Ringowy konferansjer przedstawiał go jako „Jungle” Jima Bednarskiego. Aż dostrzegł go znany promotor w branży Leroy McGuirk. – Powiedział mi: Możesz dużo zarobić. Będziesz superstar, tylko mnie słuchaj – opowiada Bednarski. – Leroy wymyślił mi gimmick (postać, w którą się wcielał – przyp. red.), pseudonim i pomógł w pierwszych sukcesach. McGuirk nie zdawał sobie sprawy, że ksywa Ivan Putski brzmi bardziej z rosyjska. Amerykanom było wszystko jedno, za to Józek nie pozostawiał wątpliwości, jaki kraj reprezentuje w ringu. W 1970 r. w koszulce z polskim orłem odbierał gratulacje za dwa najważniejsze sukcesy wrestlingowe w Teksasie: American Tag Team oraz Texas Tag Team Championship. Stał się stanową atrakcją, i to nie tylko dla Polonusów. Oprócz widowiskowy