Wiele dołowników, zwłaszcza niedostępne legalnie w Polsce flunitrazepam, metakwalon oraz GHB (kwas gamma-hydroksymasłowy), to tzw. narkotyki klubowe, stosowane na spokojnych spotkaniach, mających na celu rozluźnienie się i zmniejszenie stresu. Dają one poczucie euforii i odprężenia, nie nasilają zachowań agresywnych.
Niektóre z dołowników znalazły zastosowanie jako substancje zniewalające (date-rape drugs) – spożyte z alkoholem lub innym napojem obezwładniały użytkowniczkę, która mogła być wówczas wykorzystana seksualnie nawet o tym nie wiedząc. Podobne mieszanki używane są też do ograbiania przygodnych znajomych w nocnych pociągach. Dołowniki stosuje się jako leki obniżające napięcie i stres, znoszące lęk i ułatwiające zasypianie. Bywają bardzo pożyteczne, ale ryzyko uzależnienia od nich i konsekwencje nadmiernie długiego przyjmowania powodują, że mogą być zażywane tylko pod kontrolą lekarza. Legalne w Polsce leki z tej grupy są dostępne tylko na recepty.
Opioidy
• Heroina i morfina
Morfina, prototypowa substancja z tej grupy, jest zawarta w maku Papaver somniferus. Stężały sok z niedojrzałych makówek, zawierający morfinę i liczne inne alkaloidy, nosi nazwę opium. Był on palony lub spożywany od niepamiętnych czasów jako środek przeciwbólowy i euforyzujący. Dodając dwie grupy acylowe do struktury morfiny otrzymano trzykrotnie silniejszą od niej heroinę, szybciej wnikającą do mózgu. Opioidy są stosowane w medycynie do znoszenia bólu, biegunki i kaszlu.