Jak myślisz, co ludzie robią, żeby uciec od rzeczywistości? – zapytał mailowo pewien dorosły brat jeszcze doroślejszą siostrę. Spontanicznie i samokrytycznie przedstawiła swoją pierwszą piątkę: 1. Kupowanie byle czego. 2. Prasowanie w nocnej bezsenności wszystkiego, co wpadnie w ręce. 3. Jeżdżenie na rowerze byle gdzie. 4. Brutalne lekceważenie maili i esemesów. 5. Sadzenie w ogródku nawet tego, co na pewno nie urośnie. Zrewanżował się swoją: 1. Oglądanie porno (fajna kariera). 2. Rozmowy z mamą, siostrą, żoną. 3. Patrzenie na rowery i zastanawianie się, do czego służą. 4. Łażenie z psami. 5. Planowanie czegokolwiek.
Ubawili się, polecamy ten rodzaj gry w autorefleksję. Choć nie do końca ona do śmiechu, bo – nomen omen – w rzeczywistości wiele z tych aktywności, z pozoru niewinnych, należy do arsenału ludzkich zachowań nazywanych przez psychologię kompulsywnymi. W skrócie to taki mechanizm: natrętne myśli wzbudzają lęk i napięcie – by je zredukować, człowiek zaczyna obsesyjnie wykonywać rozmaite czynności, często absurdalne, ale nie może przestać, bo to wzmaga lęk i napięcie.
Człowiek na miliony sposobów ucieka przed lękiem, przed poczuciem beznadziei i bezradności, przed trudnym, niezrozumiałym i nieprzewidywalnym światem, przed – rzec można – własnym życiem, pełnym mozolnej codzienności. Eskapizm to termin szeroko stosowany w psychologii, socjologii, politologii, w kulturoznawstwie czy teorii literatury. Zawsze oznacza ucieczkę od realiów w świat fantazji, mistyki, często religii. W przypadku pojedynczego człowieka to nieomal podstawowa potrzeba psychiczna: konieczność zresetowania się po stresie. W przypadku ugrupowań społecznych to zwykle wynik frustracji, gdy problemów społecznych nie daje się rozwiązać w sposób racjonalny.