Obywatel Jezus zamieszkały w Nazarecie
Obywatel Jezus zamieszkały w Nazarecie. Jaki był tak naprawdę?
JOANNA PODGÓRSKA: – Czy jest szansa, że możemy jeszcze dowiedzieć się czegoś nowego o Jezusie?
TOMASZ POLAK: – Źródła są, jakie są, i to się już nie zmieni. Możemy jednak próbować uzupełnić naszą wiedzę za pomocą bardziej rozwiniętych metod. Próbowano to zrobić w ostatnim stuleciu. Po pierwsze, przy wykorzystaniu zespołu metod historyczno-krytycznych, czyli badania tekstów źródłowych pod kątem historii i okoliczności ich powstania, zamysłów ich autorów, idei, które się do tego przyczyniły, a także tzw. historii redakcji, czyli „przyrastania” tekstów od prostych formuł po obecnie znane nam narracje.
Metoda druga to badanie nie tyle tekstów, ile raczej środowiska, czyli oparte na wiedzy o żydowskim środowisku w świecie w tym czasie; to, co tam mogło się wydarzyć, sposób rozumowania i obyczaje, języki i wrażliwość. Możemy w ten sposób lepiej odtworzyć okoliczności powstania tekstów, którymi dzisiaj dysponujemy. Ale nie należy się jednak spodziewać, że w ten sposób poznamy jakieś „nowe fakty” z historii Jezusa.
A co z wątpliwościami, czy Jezus rzeczywiście istniał; był postacią historyczną?
Tezy, że był postacią mityczną, pojawiały się pod koniec XVIII i w XIX w. na tle racjonalizacji stosunku do religii i uznania, że przekaz religijny jest z zasady zmityzowany. Okazało się to nieporozumieniem, bo owszem, są w nim elementy zmityzowane, także jeśli chodzi o Jezusa, ale nie jest to przekaz po prostu mitologiczny. Dziś większość poważnych badaczy nie ma wątpliwości co do historyczności Jezusa z Nazaretu.
Natomiast pojawił się pewien nowy nurt w badaniach krytycznych wobec przekazu religijnego, który twierdzi, że argumenty o historycznym istnieniu Jezusa niczego nie dowodzą, bo są powielaniem istniejącego już przekonania o Jezusie jako postaci historycznej.