Poranione dusze

Nawet połowa polskich nastolatków się samookalecza. Świeże blizny ukrywają pod ubraniem

3 czerwca 2023

Samookaleczenia mogą okazać się prostsze do wyleczenia niż anoreksja czy bulimia. Zwykle nie prowadzą do śmierci. Ale w żadnym razie nie należy ich bagatelizować. Marta Frej

Nawet połowa polskich nastolatków się samookalecza. To dla nich czasem jedyny dostępny sposób, żeby przetrwać. Dlaczego to pokolenie robi sobie krzywdę? Odpowiedź nie jest prosta.

Gdy znów pojawia się rana na ciele, warto prześledzić drogę, która do tego doprowadziła, wyłuskać z zalewu codzienności te wszystkie kostki domina, które popychały się wzajemnie, i ponazywać je.

DDP Images/Forum Gdy znów pojawia się rana na ciele, warto prześledzić drogę, która do tego doprowadziła, wyłuskać z zalewu codzienności te wszystkie kostki domina, które popychały się wzajemnie, i ponazywać je.

Żyletka, nóż, scyzoryk nie są potrzebne. Wystarczy szkolna gumka do ścierania. Zaostrzony ołówek. Paznokcie. Zęby. Pierwsza fala bólu przychodzi szybko i jest jak cięcie po skłębionych emocjach. Człowiek może jednocześnie czuć tylko jeden rodzaj bólu – taką mamy konstrukcję. Lęk, niepewność, cierpienie, wszystkie te nieostre, a bolesne stany, z którymi już nie da się żyć, znikają na chwilę, przykryte konkretnym, mierzalnym odczuciem.

Faza druga pojawia się, gdy pierwszy ból przygasa, a spod spodu wyłazi znów codzienne cierpienie. Trzeba szybko poprawić. Potrzeć skórę raz jeszcze, mocniej i boleśniej, by wejść w fazę wyrzutu endorfinowego. Ów krótki haj, porównywalny z narkotycznym, trwa nieco dłuższą chwilę – ale nigdy na zawsze. Na zawsze zostają tylko blizny.

Choroba wieku nastoletniego

Nowa jednostka diagnostyczna w psychiatrii („samouszkodzenia chroniczne bez intencji samobójczych”) to efekt powszechnej w świecie zachodnim obserwacji, że dzieci robią sobie krzywdę masowo i coraz częściej. Według brytyjskich i amerykańskich badań okalecza się od 15 do 45 proc. dzieci i młodzieży. Polskich danych brak, ale obserwacje psychologów układają się w jeszcze ciemniejszy obraz. Polskie nastolatki podejmują niemal najwięcej prób samobójczych w Europie; mają niższą niż średnia europejska samoocenę, więc zapewne częściej również w inny sposób robią sobie krzywdę. W każdej klasie szkolnej jest co najmniej pięcioro uczniów, którzy ukrywają świeże blizny pod rękawem, ale może piętnaścioro? Dwadzieścioro? Zaczynają w wieku 11–12 lat. Dziewczęta – dwukrotnie częściej niż chłopcy.

Nie rozumiejąc, dlaczego to sobie robią, mówimy, że to moda, bzdury z TikToka. Wolimy uwierzyć, kiedy przekonują, że świeże blizny na ciele to ugryzienia komarów.

Polityka 23.2023 (3416) z dnia 30.05.2023; Społeczeństwo; s. 26

Oryginalny tytuł tekstu: "Poranione dusze"

Martyna Bunda

W „Polityce” od 2004 r., przez kilka lat kierowała działem Kraj. Dwukrotna laureatka europejskiego konkursu „Za różnorodnością, przeciw dyskryminacji”. Za debiutancką, przełożoną na kilka języków powieść „Nieczułość” otrzymała Nagrodę Literacką „Gryfia” i Pomorską Nagrodę Literacką. Jej druga powieść, „Kot niebieski”, ukazała się w 2019 r.