„Polski rząd podważa rządy prawa. Komisja Europejska powinna kontynuować działania w stosunku do niego na podstawie artykułu 7. traktatu o Unii Europejskiej” – piszą we wspólnym liście skierowanym do KE organizacje pozarządowe: Amnesty International, FIDH, Human Rights Watch, Open Society European Policy Institute i Reporterzy bez Granic.
„Unia Europejska i jej państwa członkowskie muszą pokazać determinację w próbie powstrzymania Polski od odwracania się od wspólnych wartości UE” – stwierdzają.
Dokument powstał w rok po tym, jak Komisja Europejska wszczęła wobec Polski procedurę ochrony praworządności. Polski rząd dwukrotnie otrzymał zalecenia od KE: w lipcu i grudniu 2016 roku. „Rząd Prawa i Sprawiedliwości w dużej mierze zignorował te zalecenia. Ponadto, co niepokojące, wzmógł próby ograniczenia rządów prawa i praw człowieka, wliczając w to wolność mediów, wolność zgromadzeń oraz prawa reprodukcyjne kobiet” – pisze Human Rights Watch.
„W Polsce powstaje coraz bardziej duszna atmosfera dla sądownictwa, mediów i społeczeństwa obywatelskiego. Komisja Europejska ma obowiązek działać zdecydowanie i szybko, by powstrzymać tę niepokojącą, uwsteczniającą falę” – przekonuje z kolei Amnesty International.
Trzeba uruchomić artykuł 7. traktatu o Unii Europejskiej
Organizacje zwracają uwagę, że od ponad roku Andrzej Duda odmawia odebrania ślubowania od trzech sędziów Trybunału Konstytucyjnego wybranych przez Sejm poprzedniej kadencji. TK ocenił w swoich wyrokach, że wyłoniono ich prawidłowo, a prezydent ma obowiązek niezwłocznie ich zaprzysiąc.
„Unia Europejska nie powinna pozwolić, by jeden z jej członków deptał podstawowe wartości UE. Rok po tym, jak Komisja Europejska podjęła działania w celu powstrzymania dalszego pogarszania się stanu praworządności w Polsce, to czas, by KE przyznała, że dialog z Polską w tej sprawie nie powiódł się” – komentuje Elena Crespi z FIDH. Komisja musi teraz przejść do kolejnych etapów procedury i zarekomendować wykorzystanie art. 7 traktatu o Unii Europejskiej.
Wspomniany art. 7 traktatu o UE dotyczy stwierdzenia przez Radę Europejską (szefów państw i rządów UE) „wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia wartości Unii Europejskiej” przez dany kraj UE. W przypadku stwierdzenia tego ryzyka Rada może zdecydować o ograniczeniu praw takiego państwa, np. pozbawiając je prawa do udziału w głosowaniach podczas unijnych szczytów.