Archiwum Polityki

Droga do Gdańska

Przedstawione niżej tajne dokumenty dowodzą, że przygotowywano polski projekt niemieckiej autostrady przez Pomorze w 1938 r. Różne warianty takiej trasy, np. w postaci mostu nad terytorium Polski, rozważano już w latach 20., jeszcze przed dojściem Hitlera do władzy. Zmusza to do istotnej korekty dotychczasowych poglądów historiografii na temat stanowiska rządu polskiego wobec żądań niemieckich jesienią 1938 r.

24 października 1938 r. niemiecki minister spraw zagranicznych Joachim von Ribbentrop przedstawił ambasadorowi polskiemu w Berlinie Józefowi Lipskiemu propozycje w sprawie całościowego ułożenia (Gesamtlösung) stosunków polsko-niemieckich. Rząd Rzeszy domagał się zgody Polski na włączenie Wolnego Miasta Gdańska do Niemiec oraz przeprowadzenia eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej z terytorium Rzeszy do Prus Wschodnich przez polskie Pomorze Gdańskie (które Niemcy nazywali polskim korytarzem). Adolf Hitler oczekiwał również, aby Polska przystąpiła do paktu antykominternowskiego (porozumienia w sprawie zwalczania Międzynarodówki Komunistycznej). W zamian oferował dwudziestopięcioletni traktat o przyjaźni i współpracy, w którym obie strony gwarantowałyby sobie granice i do którego dołączono by klauzulę konsultacyjną, czyli zobowiązanie stron do wzajemnego uzgadniania swych poczynań na arenie międzynarodowej.

Jest uzasadnione i logiczne, że strona polska podjęła szersze rozważania nad zagadnieniem niemieckiej komunikacji przez terytorium polskie. W konsultacjach tych uczestniczyli: naczelnik Wydziału Zachodniego, a zarazem wicedyrektor Departamentu Politycznego MSZ Józef Potocki, naczelnik Wydziału Prawno-Traktatowego MSZ dr Władysław Kulski i z pewnością również wiceminister spraw zagranicznych Jan Szembek, który zapisał w swoim Diariuszu pod datą 25 listopada 1938 r., że sprawa autostrady „jest obecnie przedmiotem studiów, chodzi bowiem o ustalenie naszej tezy i stanowiska”. O rodzących się w tej materii koncepcjach informowany był na bieżąco ambasador w Berlinie Józef Lipski. Potwierdzeniem tych studiów jest list Potockiego do Lipskiego oraz notatka Kulskiego z 26 listopada tego roku. Szembek pisał dalej w swej notatce, iż „Dyrektor Potocki uważa, że zagadnienie to należy koniecznie zreferować min.

Pomocnik Historyczny Nr 1/2006 (90007) z dnia 18.02.2006; Pomocnik Historyczny; s. 26
Reklama