Archiwum Polityki

Portret za ornamentem

Przez świat muzułmański przetoczyła się ostatnio fala gwałtownych protestów przeciwko publikacji w europejskiej prasie karykatur Mahometa. Do wyjaśnienia owego niezadowolenia nie wystarczą polityczne analizy. Warto też poznać reguły rządzące od wieków sztuką islamu.

Jest 630 r. Po ośmiu latach tułaczki Mahomet triumfalnie wkracza do rodzinnej Mekki. Okazuje się wyrozumiałym zwycięzcą; wielu swym dotychczasowym politycznym wrogom daruje życie, a niektórych obdziela nawet podarkami. Ale w jednym jest bezwzględny: w niszczeniu obiektów lokalnych kultów. A jest z czym walczyć, gdyż w Mekce wraz z jej przyległościami panował nieskrępowany politeizm. Czczono tam całe mnóstwo bóstw, bogów, dżinów, stawiając ich posążki wszędzie tam, gdzie wydawali się mieszkać: nad brzegami rzek, w grotach, starych drzewach.

W samej tylko świątyni Al-Kaba w Mekce znajdował się okazały panteon, liczący sobie – bagatela – 360 bożków. By więc zjednoczyć lud wokół jednego boga, prorok każe wszystkie je zniszczyć. Praktyka to dobrze znana; wyznawcy każdej nowej religii, gdy poczuli się wystarczająco silni, ochoczo ścierali z powierzchni ziemi obiekty poprzednich kultów. Chyba jako pierwszy był tu faraon Amenhotep IV, który na dwa tysiące lat przed Mahometem postanowił wprowadzić monoteizm oparty na wierze w słoneczne bóstwo Amona i w tym celu rozkazał zlikwidować wszelkie podobizny jego konkurentów.

W przypadku islamu jednorazowa akcja stała się początkiem reguł

obowiązujących do dziś. By zabezpieczyć się przed powrotem zwalczanych praktyk, islam na wszelki wypadek wypowiedział wojnę wszelkim wizerunkom. Początkowo gorliwość wyznawców nowej religii – co zrozumiałe – skierowana była przeciwko rzeźbom. Świadczyć o tym ma, często przywoływany, fragment Koranu: „O wy, którzy wierzycie! Wino, majsir (rodzaj gry hazardowej – P.S.), bałwany i strzały wróżbiarskie – to obrzydliwość wynikająca z dzieła szatana. Unikajcie więc tego” (sura V, wers 90, w tłumaczeniu Józefa Bielawskiego).

Polityka 9.2006 (2544) z dnia 04.03.2006; Kultura; s. 58
Reklama