Zależność Polski od Związku Sowieckiego w latach 1944–1989 jest uznawana za fakt oczywisty. Świadomość istnienia tej zależności była wśród Polaków powszechna, natomiast wiedza o jej mechanizmach znacznie skromniejsza. W istocie dopiero swobodny dostęp do archiwów centralnych instytucji władzy (partyjnych i państwowych), a od 1991 r. także do części dokumentów sowieckich – które z oczywistych powodów mają zasadnicze znaczenie – umożliwił podjęcie próby odpowiedzi na kluczowe pytanie: jaki był rzeczywisty wpływ Sowietów na decyzje, które podejmowano w Warszawie. Jednak do tej pory nie powstała monografia dotycząca tego zagadnienia. W takiej sytuacji substytutem opracowań stały się publikacje dokumentów polskich i sowieckich, zarówno pojedynczych jak i całych ich zbiorów.
W publikacjach dominują trzy rodzaje dokumentów: dla lat 1980–1981 (i wyrywkowo niektórych następnych) zapisy tych punktów protokołów obrad najwyższego gremium kremlowskiego, które dotyczyły Polski, zaś dla lat 1944–1953 – które interesują nas tutaj – informacje i oceny dotyczące sytuacji w Polsce przekazywane różnymi kanałami do moskiewskiej centrali lub prokurowane na miejscu oraz notatki z rozmów polskich i sowieckich dostojników. W sumie daje to pewien wgląd w mechanizmy podejmowania decyzji na Kremlu.
Najogólniej rzecz biorąc podstawową formą przekazywania opinii i zaleceń (rekomendacji) władzom polskim były kontakty bezpośrednie. Miały one miejsce nieomal wyłącznie podczas wizyt w Moskwie warszawskich dostojników partyjnych, gdyż sowieccy bardzo rzadko pojawiali się nad Wisłą, a Stalin jedyny raz na ziemiach polskich był w 1913 r. Miały miejsce także rozmowy telefoniczne, przy czym ze Stalinem ze strony polskiej prowadził je chyba wyłącznie Bierut, także wtedy, gdy funkcjonował w duumwiracie z Gomułką.