Operacja, której celem, jak twierdzą rosyjscy generałowie, jest likwidacja czeczeńskich terrorystów, oznacza w istocie nową wojnę o Kaukaz. Rozpoczęła się ona w 1994 r. i toczy o utrzymanie pod kontrolą Moskwy przynajmniej północnej części Kaukazu, którego zawojowanie zajęło Rosji prawie trzy stulecia. Ostatnim etapem podboju tego regionu była tzw. wojna kaukaska 1816-1864.
Do połowy października 1999 r. rosyjskie wojska pod dowództwem generała Wiktora Kazancewa wyparły z północnej równinnej Czeczenii rozproszone oddziały bojowników Iczkerii (oficjalna nazwa państwa Czeczenów) i wyszły na linię rzeki Terek, odtwarzając sytuację z początku XIX wieku. "Wśród dzikich skał wije się, błyska/w oddali Terek za górami. Na wzgórzach wieże połyskują/rosyjskie straże stoją tam (...) Nie śpij Kozaku, w nocy mroku/Czeczeńcy chodzą na drugim brzegu rzeki" - pisał w 1828 r. rosyjski poeta Michał Lermontow, porucznik walczącego na Kaukazie tenginskiego pułku piechoty.
Od XV w. rzeka Terek była naturalną granicą, odgradzającą stanice wolnych grebienskich Kozaków (chłopów zbiegłych z południowych rejonów Rosji, przemieszanych z tubylcami-koczownikami) od osiedli górskich narodów Kaukazu.
Liczne plemiona kaukaskie, skłócone i wojujące ze sobą, nie były w stanie oprzeć się napływającej z północy fali rosyjskiej ekspansji. Zwierzchnictwo cara Moskwy uznali w 1557 r. władcy Kabardy, niewielkiego księstwa na Północnym Kaukazie. Po opanowaniu chanatu astrachańskiego rosyjskie państwo Iwana IV Groźnego przejęło kontrolę nad ujściem Wołgi, co otworzyło drogę nowemu etapowi kolonizacji. Kozacy wołżańscy i dońscy przeprawiali się Morzem Kaspijskim, a następnie w górę rzeki Stary Terek aż do przedgórza kaukaskiego. Kozacy, którzy przeszli na służbę cara, pełnili ważną rolę w realizacji celów rosyjskiej polityki.
Czas tzw. Wielkiej Smuty, a potem przebijanie okna do Europy (wojny z Rzeczpospolitą i Szwecją) zahamowały na dwa stulecia ekspansję Rosji na Kaukaz. Gdy jednak w końcu XVIII w. Rosja dotarła na zachodzie do granic Prus i Austrii, cały potencjał rosnącej potęgi imperium mogła skierować na wschód i południe. We władanie Rosji przeszły Swanetia i Osetia, a w 1783 r.