Archiwum Polityki

Obywatel na podglądzie

W Stanach Zjednoczonych powstaje wszystkowiedzący komputerowy system do walki z terroryzmem. Ten projekt budzący żywe emocje zmusza do zastanowienia, co ważniejsze: poczucie bezpieczeństwa czy wolność i ochrona prywatności?

Prace nad stworzeniem systemu są już od jakiegoś czasu prowadzone pod egidą Pentagonu przez DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency – Agencję do spraw Rozwoju Zaawansowanych Obronnych Projektów Badawczych), lecz dopiero niedawno „New York Times” opublikował pewne szczegóły nowego pomysłu nazwanego Totalną Świadomością Informacyjną. Rzecz jasna, wywołało to falę protestów ze strony obrońców praw obywatelskich. Do końca ubiegłego roku do Białego Domu nadeszło ponad 9 tys. faksów z protestami, które – jak na razie – spowodowały jedynie kosmetyczne zmiany na internetowej stronie DARPA (www.darpa.mil/iao) prezentującej opracowywany system. Ponieważ sprawa pozornego – czy może rzeczywistego – konfliktu pomiędzy prawem ludzkiej jednostki do prywatności a obowiązkiem zapewnienia przez państwo bezpieczeństwa swym obywatelom nie jest po prostu przemijającym problemem bieżącej polityki, lecz ma szerszy, rzec można, antropologiczny wymiar. Warto w dyskusji nad rozwiązaniem tego problemu pamiętać o historii, a właściwie o prehistorii.

Fizjologia i kultura

Od czasu paleolitycznego pobytu na afrykańskiej sawannie przez przeważający okres naszej gatunkowej historii żyliśmy w warunkach cywilizacyjnych bardzo odmiennych od dzisiejszych i w innych społecznych strukturach. Życie naszych przodków opisać można dość wiernie słowami siedemnastowiecznego angielskiego filozofa Thomasa Hobbesa jako „samotne, biedne, wredne, brutalne i krótkie”. Z jednym wszakże zastrzeżeniem – samotne to ono być nie mogło, bo jednostka odseparowana od swej rodziny czy plemienia na ogół prędko życie traciła. Trzymali się więc oni w grupach, które zapewniały ochronę przed drapieżnikami, czyli głównie innymi ludzkimi grupami.

Polityka 4.2003 (2385) z dnia 25.01.2003; Nauka; s. 68
Reklama