Piotr Sarzyński
Piotr Sarzyński
Fotoreportaże

Wyprawa za granice

Wyprawa za granice. Niezwykła wystawa polskiej sztuki ostatnich trzech dekad

7 lutego 2023
Joanna Rajkowska, „Pisklę”, dwumetrowa rzeźba, we wnętrzu której zainstalowany jest mechanizm emitujący dźwięki wykluwającego się ptaka, 2019 r. Joanna Rajkowska, „Pisklę”, dwumetrowa rzeźba, we wnętrzu której zainstalowany jest mechanizm emitujący dźwięki wykluwającego się ptaka, 2019 r. Łukasz Głowala
Paszporty POLITYKI mają 30 lat. Z tej okazji Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie („państwowa” tylko z nazwy, w rzeczywistości – samorządowa) przygotowała wystawę prezentującą dzieła wszystkich laureatów z dziedziny sztuk wizualnych. To ciekawy obraz zarówno indywidualnych karier, jak i całej polskiej sztuki.

Zacznę od refleksji osobistej. Ekspozycję tę traktuję jak swoisty rachunek sumienia, okazję do podsumowań i oceny, na ile nasze wybory były słuszne i trafne. Tak się bowiem składa, że w tej kategorii miałem przyjemność wręczać Paszporty, począwszy od pierwszej edycji, czyli 30 razy. Choć gdzieś w domowych szufladach powinno je przechowywać 32 twórców. Bowiem w 2006 r. nagrodę otrzymała dwuosobowa grupa Twożywo (Mariusz Libel, Krzysztof Sidorek), zaś w 2021 r. wyróżniliśmy w tej kategorii dwoje artystów: Janę Shostak i Mikołaja Sobczaka. Jako pierwszy w historii nagród uhonorowany został malarz litewskiego pochodzenia Stasys Eidrigevičius, zaś jako ostatnia odbierała ją malarka – Agata Słowak. Sopocka ekspozycja sporo mówi o tym, jak przez te lata rozwijała się polska sztuka, ale nie mniej o tym, jak rozwijała się nagroda.

Przede wszystkim im stawała się starsza, tym bardziej… młodniała. Trzech pierwszych jej laureatów odbierało wyróżnienie, mając odpowiednio 44, 38 i 37 lat. Ostatnia trójka: 28, 32 i ponownie 28 lat. Znaczące są też statystyki. W pierwszej dekadzie średnia wieku wyróżnionych wynosiła 39 lat i aż pięciokrotnie honorowaliśmy twórców mających ukończone 40 lat, a więc nie tyle na początku kariery, co w jej rozkwicie. W ostatniej dekadzie ta średnia spadła do 33 lat, a czterdziestkę przekroczyła tylko jedna osoba. Wyraźnie zmieniał się także parytet płci. W dwóch pierwszych dekadach artystki odbierały Paszport po trzy razy, ale w dekadzie ostatniej – już sześć razy.

Daniel Rycharski, „Sieć” zrobiona z różańców, które artyście podarowali członkowie społeczności LGBT, 2022 r.Łukasz GłowalaDaniel Rycharski, „Sieć” zrobiona z różańców, które artyście podarowali członkowie społeczności LGBT, 2022 r.

W pierwszych latach istnienia nazwa kategorii nagrody brzmiała nieco staroświecko – Plastyka, i dopiero z czasem zastąpiliśmy ją Sztukami wizualnymi. Ale niemal od samego początku była otwarta na różne zjawiska i twórcze postawy. Wprawdzie w pierwszej dekadzie uhonorowaliśmy sporo malarzy (Stasys Eidrigevičius, Leon Tarasewicz, Jarosław Modzelewski, Marcin Maciejowski), ale też dostrzegaliśmy moc sztuki krytycznej (Zofia Kulik, Katarzyna Kozyra), urok eksperymentu (Dominik Lejman) czy przełamującą tradycyjne standardy rzeźbę (Mirosław Bałka).

Polityka 7.2023 (3401) z dnia 07.02.2023; Na własne oczy; s. 92
Oryginalny tytuł tekstu: "Wyprawa za granice"
  • Paszporty POLITYKI
  • Paszporty POLITYKI 2022
Piotr Sarzyński

Piotr Sarzyński

Z wykształcenia socjolog. W „Polityce” od 1986 r. Zajmuje się problematyką kulturalną, a szczególnie popularyzacją sztuki, architekturą i designem. W latach 1988–96 współautor i prowadzący liczne programy w TVP (m.in. „Studio Otwarte”, „Kawa czy herbata?”). Autor pięciu książek, m.in. „Przewodnika po rynku malarstwa” i „Wrzask w przestrzeni. Dlaczego w Polsce jest tak brzydko”.

Reklama

    Najchętniej czytane w sekcji Fotoreportaże

  1. Kioski Ruchu w bezruchu. W zeszłym roku upadał jeden dziennie

    Juliusz Ćwieluch
  2. Tak wygląda upadek wałbrzyskiej porcelany. Nie będzie już Fryderyki z Krzysztofa

    Agnieszka Krzemińska
  3. Twarz przybiera dziś zaskakujące formy. W sztuce, w życiu, w sieci

    Piotr Sarzyński
  4. Legendarny Boeing 747 przechodzi do historii

    Olaf Szewczyk
  5. Redakcja POLITYKI
POLITYKA
Newsletter Prenumerata cyfrowa
Facebook Twitter Instagram

Nasze wydawnictwa

  • Redakcja Polityki
  • Biuro reklamy
  • Napisz do redakcji
  • BOK dla prenumeratorów cyfrowych
  • O Polityce
  • Regulamin serwisu
  • Zasady publikacji komentarzy
  • Polityka prywatności
  • Ustawienia plików cookie
  • Polityka RODO
  • Informacje dla akcjonariuszy

Aplikacje Polityki

iOS i Android
iOS i Android
W aplikacjach publikujemy pełne wydania tygodnika POLITYKA oraz nasze pisma.

 

Aplikacja Fiszki fiszki
Fiszki Polityki
Codziennie podsumowujemy dla Ciebie najważniejsze wydarzenia dnia.
  • Pulsar
  • Dwutygodnik Forum
  • Polityka Insight
  • Leśniczówka Nibork
  • Projekt: Cogision, Ładne Halo
  • Wykonanie: Vavatech
  • Prawa autorskie © POLITYKA Sp. z o.o. S.K.A.