Polityka o historii. Odc. 85
Skąd pochodzimy? Czy istnieje gen słowiański? Nowa odsłona ekscytującego sporu
Czy Słowianie są z „tutejszych”, czy może jednak z importu? Czy genetyka potrafi rozstrzygnąć spory, które archeologia toczy od XIX w.? A może pytanie, skąd przybyli nasi przodkowie, jest źle postawione, bo – jak pokazują dane – „Polacy” nigdy nie byli jednorodni?
W najnowszym odcinku naszego podkastu zapraszamy na rozmowę o początkach Słowiańszczyzny. Gośćmi są archeolog z Uniwersytetu Warszawskiego dr hab. Dariusz Błaszczyk oraz Michał Golubiński, genetyk zajmujący się badaniem genomów ze starożytnych i wczesnośredniowiecznych cmentarzysk w Polsce. Obaj śledzą i uczestniczą w debacie wokół tzw. autochtonicznej (zakładającej, że Słowianie są tu od zawsze) oraz allochtonicznej teorii (według której przodkowie dzisiejszych Polaków przybyli na tereny nad Wisłą dopiero w VI–VII w. n.e., a wcześniej mieszkały tu zupełnie inne grupy ludności).
Rozmawiamy o tym, dlaczego zespół polskich genetyków stwierdził w 2019 r., że nie musiało dojść do wymiany genów, a nowe badania paleogenetyczne, opublikowane niedawno w „Nature”, dostarczają argumentów, że w VI w. jednak musiało. Nasi rozmówcy tłumaczą, co mówi DNA pochowanych na Kujawach, Mazowszu czy Morawach, co oznacza obecność „słowiańskiej” haplogrupy R1a-M458.
Okazuje się też, że Polacy z południa i północy bardzo się różnili genetycznie. Choć z najnowszych badań wynika, że Słowianie, którzy narodzili się gdzieś na terenie Białorusi i południowej Ukrainy, wyruszyli stamtąd na zachód i południe ok. V w., w niektórych regionach chętniej mieszali się z napotkanymi po drodze autochtonami. Przede wszystkim jednak tłumaczymy, czy nowe narzędzie, jakim jest analiza genomów, to rzeczywiście klucz do przeszłości? Zapraszamy do słuchania – ta rozmowa nie tylko porządkuje fakty, ale i prowokuje do przemyślenia, czym w ogóle jest „tożsamość”.