Przejdź do treści
Reklama
Reklama
Historia

Finlandia biało-czerwona

100 lat fińskiej niepodległości

Prezydent Pehr Evind Svinhufvud w swoim gabinecie w Helsinkach, fotografia z 1936 r. Prezydent Pehr Evind Svinhufvud w swoim gabinecie w Helsinkach, fotografia z 1936 r. BEW
Finowie niepodległość swego państwa (ogłoszoną 6 grudnia 1917 r.) okupili wojną domową. Carski kawalerzysta, baron, gen. Carl Gustaf Mannerheim wyrósł wówczas na polityka, z którym kojarzona jest suwerenność tego kraju.
Carl Gustaf MannerheimUllstein Bild/Getty Images Carl Gustaf Mannerheim

Sytuacja Finlandii była w państwie carów szczególna. Owa nadbałtycka prowincja, przyłączona w wyniku wojny stoczonej ze Szwecją w latach 1808–09, zachowała jako Wielkie Księstwo Finlandii daleko idącą autonomię w zakresie ustroju prawnego, religii, języka, a także lokalny samorząd i odrębność celną. Z czasem język fiński (obok szwedzkiego) zdobył pozycję urzędowego, wprowadzono też walutę zwaną marką fińską.

W latach 80. XIX w. owa liberalna polityka Petersburga uległa jednak zmianie. Intensywna rusyfikacja, której apogeum przypadło na pierwsze lata XX w., wywołała masowy społeczny opór. Chwilowe złagodzenie kursu (do 1908 r.) nastąpiło po przegranej wojnie Rosji z Japonią (1905 r.). Ten okres odwilży przyniósł Finlandii nowoczesny, jednoizbowy parlament (Eduskuntę), który zastąpił wcześniejsze przedstawicielstwo stanowe. Sprzyjało to wykształceniu się partyjnego systemu politycznego. Ponadto już w latach 1905–06 doszło w prowincji, w związku z niepokojami społecznymi, do tworzenia – według klucza politycznego – formacji zbrojnych. Odegra to istotną rolę w dziejach Finlandii.

Po wybuchu pierwszej wojny światowej ogłoszono w wielkim księstwie stan wojenny, co nie przeszkodziło w przeprowadzeniu wyborów do Eduskunty, w których bezwzględnie zwyciężyli socjaldemokraci. Równocześnie dał o sobie znać radykalny nurt fińskiego odrodzenia narodowego – ok. 2 tys. młodych mężczyzn wyjechało do Niemiec, by walczyć przeciw Rosji. Sformowano z nich batalion jegrów (strzelców), który stał się egzemplifikacją nadziei związanych z Berlinem.

Radykalizacja Finów

Po rewolucji lutowej (1917 r.) w Finlandii wytworzyła się, pod względem formalnym, próżnia władzy. Car, będący wielkim księciem Finlandii, został złożony z tronu. Nadbałtycka prowincja zaczęła się zatem układać z Dumą oraz wyłonionym przez nią Rządem Tymczasowym.

Polityka 49.2017 (3139) z dnia 05.12.2017; Historia; s. 68
Oryginalny tytuł tekstu: "Finlandia biało-czerwona"
Reklama