Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Historia

Polacy patrzą (po latach) na getto

Stan badań nad Zagładą

Za symboliczny początek zupełnie nowej refleksji nad Zagładą należy uznać przełomowy esej Jana Błońskiego „Biedni Polacy patrzą na getto”. Za symboliczny początek zupełnie nowej refleksji nad Zagładą należy uznać przełomowy esej Jana Błońskiego „Biedni Polacy patrzą na getto”.
W dziedzinie badań nad zagładą Żydów polscy historycy nie zmarnowali ostatnich 25 lat.
Z lat komunizmu polska historiografia dotycząca Zagłady wyszła strzaskana pomarcową narracją o Sprawiedliwych, odgórnie narzucaną tematyką badań, skupiona na polskiej martyrologii. Z lat komunizmu polska historiografia dotycząca Zagłady wyszła strzaskana pomarcową narracją o Sprawiedliwych, odgórnie narzucaną tematyką badań, skupiona na polskiej martyrologii.

Dzięki ustaleniom badaczy wiemy, że w obliczu zagłady Żydów nie było wyłącznie „Polski Sprawiedliwej” ani „Polski Niesprawiedliwej”. Wraz z rozwojem badań rośnie nasza wiedza o bohaterstwie Polaków, ale i przekonanie, że skala niegodziwości była większa, niż dotąd sądziliśmy. Na pewno nie da się zepchnąć zachowań występnych tam, gdzie chcieliby je widzieć akuszerzy „Polski Sprawiedliwej”, czyli na margines. Nie da się ich przykryć frazesami o szumowinach czy „samowykluczających się ze wspólnoty narodowej niegodziwcach”. Zarazem jednak tak jak zgrozy działań Niesprawiedliwych nie można przypisać narodowi, tak nie można mu przypisać bezprzykładnego bohaterstwa tych, którzy Żydów ratowali. Obie te postawy, z powszechną i dominującą obojętnością pomiędzy nimi, składają się na prawdę o tamtych czasach.

Rolą historyka nie jest zaś ocena moralna faktów czy podnoszenie narodowego ducha. Historyk ma fakty odkryć, rzetelnie uporządkować, poddać analizie i przekazać społeczeństwu, mając nadzieję, że zechce je ono wykorzystać i włączyć do swojej pamięci.

Dokonania

Z lat komunizmu polska historiografia dotycząca Zagłady wyszła strzaskana pomarcową narracją o Sprawiedliwych, odgórnie narzucaną tematyką badań, skupiona na polskiej martyrologii. Za symboliczny początek zupełnie nowej refleksji nad Zagładą należy uznać przełomowy esej Jana Błońskiego „Biedni Polacy patrzą na getto”, opublikowany na łamach „Tygodnika Powszechnego” w 1987 r., w którym zastanawiał się on nad polskim świadkowaniem temu, co Niemcy robili z Żydami.

W latach 90. odzyskana wolność słowa i swoboda w doborze obszarów badań pobudziły głębsze i bardziej zniuansowane zainteresowanie historią i kulturą Żydów w Polsce.

Polityka 8.2018 (3149) z dnia 20.02.2018; Historia; s. 56
Oryginalny tytuł tekstu: "Polacy patrzą (po latach) na getto"
Reklama