Minister z cienia: „dobra zmiana” w jego rękach

Wiem, że wiele z tego, co robimy, nie wygląda zbyt elegancko. Ale ta faza już się kończy. A tak właściwie, to już się… skończyła – mówi minister Henryk Kowalczyk. Taka deklaracja może zaskakiwać, bo rzeczywistość dookoła zdaje się mocno przeczyć takim zapowiedziom. W przedsionku prowadzącym do gabinetu ministra gra telewizor nastawiony na TVN24. A w nim temat rozpoczęcia przez Brukselę procedury praworządności w Polsce. Na tapecie jest też projekt proponowanych przez PiS zmian w sądownictwie i prokuraturze oraz zwolnienia dziennikarzy z telewizji publicznej. Gdzieś w tyle głowy majaczy nowa ustawa o służbie cywilnej. No i ciągle nierozwiązany kryzys trybunałowy. Do tego dojdzie wkrótce obniżka polskiego ratingu zwiastująca starcie rządu z tzw. rynkami finansowymi. Jak u licha minister Kowalczyk może oczekiwać, że teraz nagle nastąpi uspokojenie sytuacji na pootwieranych przez PiS licznych frontach? Obszar polityki praktycznej Minister rezyduje na pierwszym piętrze KPRM w gabinecie zajmowanym poprzednio przez Jacka Cichockiego, szefa kancelarii premierów Donalda Tuska i Ewy Kopacz. Ale jego pozycja przy Beacie Szydło jest dużo bardziej istotna, na dodatek potrójna. Bo, po pierwsze (i to jest ta rola oficjalna), 59-letni Kowalczyk stoi na czele tzw. komitetu stałego Rady Ministrów. To oznacza, że przez jego ręce przechodzą wszystkie projekty ustaw, nad którymi pracuje gabinet Szydło. Do tego dochodzi jeszcze koordynacja prac ministerstw gospodarczych. To jest z grubsza to samo zadanie, które wykonywał przy Tusku Jan Krzysztof Bielecki. Tylko że JKB stał na czele rady złożonej z zewnętrznych ekspertów, a potem zbierał ich pracę i po swojemu suflował „kierownikowi”. U Szydło rada gospodarcza składa się z ministrów: Morawieckiego (rozwój), Szałamachy (finanse), Jackiewicza (skarb), Tchórzewskiego (energia), Adamczyka (infrastruktura) i Gróbarczyka (gospodarka morska). Tworzą oni coś w rodzaju „małego gabinetu”. To tam zapadła na przykład decyzja, że podatek bankowy będzie naliczany od aktywów, a nie od transakcji. To tam zrezygnowano z kryterium powierzchni w ustawie o podatku od marketów (początkowo miały mu podlegać sklepy większe niż 250 m kw.) i zdecydowano się na stawkę rosnącą progresywnie w zależności od obrotów. To jest ten obszar praktycznej polityki, który umyka codziennemu medialnemu opisowi, skupionemu na przesuwaniu wielkich figur w gabinecie Jarosława Kaczyńskiego. Ale ci, którzy znają realia panujące w PiS, wiedzą doskonale, że szczegółowe rozwiązania mało Kaczyńskiego interesują. Ich kreowaniem zajmują się właśnie tacy ludzie jak Kowalczyk. I mają tu wiele decyzyjnego luzu. Po trzecie wreszcie, Kowalczyk już w czasie kampanii wyborczej był jedną z głównych twarzy firmujących gospodarcze zamierzenia ekipy Szydło. I tak na razie zostało. Ku uciesze dziennikarzy, którzy dużo bardziej wolą rozmawiać z wylewnym Kowalczykiem niż z chłodnym Morawieckim czy kolczastym Szałamachą. Ale i przerażeniu ludzi z ekipy rządowej. Bywało więc już i tak, że ministerstwa zapowiadały briefing, ale jednocześnie sygnalizowały, że może on zostać odwołany. Dlaczego? Bo minister Kowalczyk idzie rano do radia i znowu coś może chlapnąć. Minister od matematyki Pozycja Henryka Kowalczyka w wykuwaniu „dobrej zmiany” wydaje się dziś niezagrożona. Niektórych może to nawet dziwić. Kowalczyk nie należy przecież ani do medialnych matadorów PiS, ani nawet do „pierwszej kadrowej” Jarosława Kaczyńskiego. – Porozumienie Centrum? To była dla mnie jakaś opcja, ale ostatecznie wolałem ZChN – wspomina Kowalczyk. Polityczną inicjacją był dla niego karnawał Solidarności. Tyle że w skali mikro. W 1980 r. Henryk Kowalczyk był świeżo upieczonym nauczycielem matematyki i zakładał „S” w Zespole Szkół Rolniczych w Golądkowie (powiat pułtuski). Studia kończył w Warszawie. – Pamiętam go z akademika na Żwirki i Wigury. Nie pamiętam jednak, żeby udzielał się jakoś w radzie mieszkańców, radiu Desa, klubie Proxima czy innej organizacji. Nie wiem, czy zamieniłem z nim kilka zdań przez całe 5 lat. Dla nas, studentów dziennikarstwa, ci matematycy to byli trochę dziwni ludzie, mało imprezowi – mówi Ryszard Marut, wówczas student dziennikarstwa, a obecnie redaktor naczelny „Tygodnika Ciechanowskiego”. Kowalczyka faktycznie pociągały wtedy zdecydowanie inne rzeczy. Angażował się w duszpasterstwie akademickim przy warszawskim kościele św. Anny prowadzonym przez ks. Wiesława Niewęgłowskiego, duszpasterza środowisk twórczych. Potem – razem z żoną Hanną – prowadził przez lata szkolenia dla narzeczonych. Również stąd wziął się najpierw ten ZChN, a potem PiS. Gdy nadszedł 1989 r., Kowalczyk założył w rodzinnej gminie komórkę Komitetu Obywatelskiego. Rok później został wybrany na wójta czterotysięcznej Winnicy. W tej roli spędził (z przerwą) kolejnych 14 lat. Zaliczył w tym czasie kilka prób skoku do polityki przez duże „P”. Z początku nie bardzo mu wychodziło. Został nawet (z nadania AWS) wojewodą ciechanowskim. Ale tylko po to, żeby… zgasić światło, bo rząd Buzka robił wtedy reformę administracyjną. Na otarcie łez oferowano mu fotel wojewody świętokrzyskiego, ale na przeprowadzkę do Kielc się nie zdecydował. W 2005 r. jeszcze raz postanowił startować do Sejmu, tym razem już z list PiS. Wynik nie był imponujący (ostatni „biorący” mandat PiS w okręgu siedleckim). Jako były wójt jakby z automatu dostał stanowisko jednego z wiceministrów rolnictwa. Miał tam pilnować szefa koalicyjnej Samoobrony Andrzeja Leppera, a odegrał rolę mimowolnego świadka prowokacji CBA, która zakończyła żywot tamtej koalicji. Kariera Kowalczyka zdecydowanie przyspieszyła, gdy w 2014 r. ze stanowiska skarbnika PiS odszedł Stanisław Kostrzewski. Zastąpiła go Beata Szydło, a do pomocy dostała właśnie Kowalczyka. Na Kowalczyka padło ponoć dlatego, że jest… matematykiem. W partii uznano więc, że co jak co, ale na liczbach to się pewnie zna. – Współpraca była wygodna dla obu stron. Henryk jest uważany za osobę skromną, więc nigdy nie stanowił konkurencji dla Beaty, a jednocześnie wziął na siebie wiele żmudnych zadań, bo pracę lubi. Oto cała tajemnica jego awansu w strukturach PiS – uważa europoseł PiS Ryszard Czarnecki, który zna Kowalczyka jeszcze ze wspólnych czasów z ZChN. U pytanych o Kowalczyka innych polityków z różnych stron politycznej barykady, zawsze powraca z grubsza ten sam opis: skromny, no, może nie jakoś szalenie wyrafinowany, ale autentyczny i budzący zaufanie. Jak te pierwsze chaotyczne miesiące władzy PiS wyglądają z gabinetu przy Alejach Ujazdowskich? Czy w rządzie PiS są wahania co do obranego kursu? Członkowie rządu Beaty Szydło nie żyją przecież na innej planecie. Chodzą po tych samych ulicach, czytają gazety, oglądają