Baśń o konsumpcji dla najmłodszych

Jeszcze nie przycichły spory o płytę Doroty Masłowskiej, a już dostajemy jej nową sztukę, tym razem dla dzieci. Równolegle Agnieszka Glińska reżyseruje „Jak zostałam wiedźmą” w warszawskim teatrze Studio. To Glińska wpadła na pomysł (kiedy spotkały się pewnego razu na placu zabaw), żeby Masłowska napisała coś dla dzieci, dla teatru. Najpierw sądziła, że to będzie proste. Potem, kiedy poczytała trochę literatury dla dzieci, uświadomiła sobie, że bardzo łatwo wpaść w schemat bajki edukacyjno-moralizatorskiej albo popaść w kicz. Pełno na rynku takich bajek. Poza tym trzeba umieć utrzymać uwagę dziecka. Masłowska opowiada, że ćwiczyła tę opowieść na swojej córce Malinie. Nie tylko słuchała jej uwag, ale obserwowała język ciała: czy usypia, czy się nudzi, czy ziewa. I drogą prób i błędów doprowadziła tekst do takiego stanu, że trzymał ją w nieustannym napięciu i zaciekawieniu. Ja przetestowałam tę książkę na moim 11-letnim synu, który przeczytał błyskawicznie, zaśmiewając się i cytując nam co lepsze fragmenty: „Możesz mnie zjeść, ale co mi za to kupisz?” – mówi dziecko do wiedźmy. „Do nienawidzenia” – żegna się Żuleria von Mocz z policją zła. Docenił też dobrze odtworzony świat dziecięcych gadżetów: od figurek z serii Littlest Pet Shop po Monster High. Później zaczął powtarzać refren książki, czyli „więcej i więcej”. Masłowska opowiada bowiem o świecie, w którym wszyscy chcą mieć więcej i więcej wszystkiego. O naszym świecie. Pisarka sięgnęła po temat wydawałoby się oczywisty i wyświechtany: konsumpcja. Ale czy z dziećmi o tym się rozmawia? Oczywiście, kiedy nie chcemy im czegoś kupić, wtedy o tym rozmawiamy. Kupowanie jest przyjemnością, ale taką, która nigdy nie daje pełnego zaspokojenia. Sama zauważyłam, że mój młodszy syn już w momencie, kiedy coś dostaje, jest właściwie nieszczęśliwy, bo natychmiast myśli o czymś innym, następnym. – My, dorośli, też tak mamy, tylko się maskujemy, żeby nadać naszym działaniom pozór logiki – mówi Masłowska. – Zastanawiałam się, dlaczego tak mało się dzieci na to uczula, dlaczego tak mało się rozmawia, i myślę, że to jest po prostu wygodne, bo umożliwia niebycie z dzieckiem, nierozmawianie, odwracanie uwagi. Rodzicom jest na rękę uzależnienie dzieci od gadżetów i iPhone’ów. Te przedmioty to jest jeden ze sposobów organizowania uwagi dziecka, próbujemy je tymi przedmiotami ściszyć, wyłączyć. Sztuka Masłowskiej nie jest jednak moralizującą opowiastką o tym, że konsumpcja jest złem, tylko niejednoznaczną baśnią, w której dobro i zło mieszają się, trochę jak we śnie. Dziewczynka na bujanym koniku odbywa nocną, szaloną podróż w głąb kołdry w różyczki. Znajdziemy tu sporo motywów znanych z innych książek Masłowskiej (choćby z „Pawia Królowej”). Jest groteska i upodobanie do obrzydliwości, ale jednocześnie autorka stworzyła tutaj zupełnie nowy, autonomiczny świat, taki, który przemawia do dzieci. Słuchacza (czytelnika) wciąga transowy rytm: „Słychać pociągów w dali ruch, buch-buch, buch-buch,/i grzmi coś strasznie, jakby burczał jakiś wielki brzuch”. Tytułowa wiedźma szuka smacznej dziewczynki do zjedzenia. Znajduje taką, niestety, zbyt miłą i grzeczną. Takie wiedźmom szkodzą. Trzeba więc połączyć ją z jakimś niegrzecznym dzieckiem, ot takim Bogusiem, który w teatrze na widowni siedzi z chipsami i smartfonem, nudzi się i klika. Myślał, że to o Wiedźminie, a to jakaś nudna sztuka dla dziewczynek. Rzecz dzieje się