Kawiarnia literacka

Jeżdżę sobie po kraju, po tych bibliotekach, ośrodkach kultury, teatrach miejscowych, i tam je spotykam. Tuż przed emeryturą i tuż po studiach, blondynki i brunetki, sporo siwych. Z kucykami i ostrzyżone na zawadiackiego jeża. W wystrzałowych szafirowych sukienkach z wielkimi koralami albo w zachowawczych sweterkach z broszą. Typ „szparka menedżerka” i typ „stara plastyczka”. I wiele innych typów. W Polsce powiatowej kulturę ratują rozmaite panie. Owszem, zdarza się mężczyzna, lokalny działacz, urzędnik, ale na ogół to kobiety, często zresztą skonfliktowane z miejscowym burmistrzem czy starostą, dla którego kultura to jakieś tam babskie sprawy i przeżytek. – Sam zamknąłem trzy filie biblioteki – że zacytuję pewnego wójta – a ta ostatnia to niech se umrze śmiercią naturalną. Jestem najbardziej wykształconym człowiekiem w tej gminie i czy ja czytam książki? Nie. Telewizję sobie pooglądam, czasem coś w internecie sprawdzę. To dziś wystarcza. Ale siłaczka się nie poddaje, choć w strukturach władzy, na ogół męskich, jest na przyczepkę. Czasami zresztą jako czyjaś żona, bo żonę to się daje do kultury, niech tam sobie coś robi. I pomalutku robi. Dywersję. Tu fundusze wyciągnie, tam złoży wniosek, weźmie udział w programie. Aż potem samorządowcom głupio to zablokować albo się nie dorzucić. – Jak tu przyszłam – mówiła mi pewna bibliotekarka – to biblioteka była w drewnianej budzie z piecem kaflowym, całą zimą targałam węgiel w wiaderku. A potem taki inseminator wyprowadził się z agronomówki pegeeru, to uprosiłam jeden lokal i tam się przeniosłam. Pegeer upadał, więc jak ktoś się wyprowadzał, to wołałam pana Staszka i on wybijał mi kolejne drzwi. Potem przychodził wójt, trochę pokrzyczał, a ja miałam jeden pokój więcej. I tak ze wszystkim: budynkami, festiwalami, funduszami na książki (– A przeczytali już wszystkie książki w bibliotece? Nie? To co ja będę na kolejne forsę przepuszczał?). W oślizgłym sosie, bo tu kobiety, a tam panowie urzędnicy z wąsa podkręcaniem, z brzucha pod marynarką wygładzaniem, z krawata prężeniem. Weźmy miasto powiatowe, nazwijmy je z żeromska Obrzydłówkiem. Wiosenny festiwal literacki. Kierowniczka biblioteki na scenie ma problemy z mikrofonem na stelażu; pani z drugiego rzędu krzyczy z zapałem: – Renatka, weź go do rączki!, po czym przez rzędy oficjeli, którzy zaszczycili, przechodzi śmiech, rechot, pani podekscytowana, nieco zawstydzona, nieco radosna: – Ojej, ojej, nie przyszło mi do głowy, że tak to może zabrzmieć. Seks w Obrzydłówku został zasugerowany. W obecności władz powiatowych. Ho, ho! Przemówienia. Potem część artystyczna, dziatwa recytuje z pamięci wiersze, fragmenty próz i innych wypowiedzi pisarzy i poetów biorących udział w festiwalu. Na scenie przypięte kwiaty i sztuczne motyle. Licealiści odziani barwnie grają z całych sił i bardzo artystycznie, śpiewają także. Mylą słowa i nazwiska. Pani Mataniec, poetka lokalna, słyszy: Matanac i zaraz zawstydzonym tonem: Matinic. Na koniec chłopak śpiewa z zaangażowaniem „Autoportret Witkacego” Kaczmarskiego i obrzydłowska socjeta zgromadzona w sali wyraźnie jest poruszona. No, bo jak to „polityka dla mnie to w krysztale pomyje” przy reprezentantach starostwa? Przy wiceburmistrzu? Jak „to nie od narrrrrkotyków” przy wydziale edukacji i przy nauczycielstwa kwiecie? Kto to napisał? Czyje to? A jak już „jesteście wierszem idioty, odbitym na powielaczu”, to robi się nieprzyjemnie. Biorą do siebie. Kto wie, czy nie słusznie. Potem, oczywiście, dzięki naszym sponsorom możemy zaprosić na drobny poczęstunek. Ruszają ławą panowie nowoszlachta na te ciastka, na szarlotkę z kleju, tort z owocowego gluta, na plastikowe truskawki, i rozdrapują, cukrem pudrem na klapy marynarek sypią, wąs ocierają. A zaraz, jak w mazurze z figurami, do panów oficjeli dołączają panie od kultury, i odchodzi gra społeczna. Oni brwi marszczą, one w uśmiechy, oni pochrumkują, oparskując się cukrem pudrem znowuż, one koralami gr