Kawiarnia literacka

Do podjęcia tego tematu zachęcił mnie konflikt wokół kształtu Muzeum II Wojny Światowej oraz fakt, że nie wszystkich jeszcze historyków przekonały argumenty o pozytywnym wpływie wojny na młodzież. Oczywiście można wciąż tracić czas na próby przekonywania drugiej strony. Argumentować, że my, Polacy, w kraju i za granicą, jesteśmy znani z tego, że ciągle na wszystko narzekamy, a już najbardziej na prezydenta, na rząd, na panią premier. I dlatego narzekamy też na wojny. To logiczne. Ale na szczęście, jak przyjdzie co do czego, to jesteśmy zadowoleni. Wiele razy dawaliśmy temu wyraz. Przecież nie wszystkie ludzkie potrzeby są uświadomione. Z tym zgodzą się nawet przeciwnicy wojny. I temu powinno służyć Muzeum II Wojny Światowej – żeby uświadamiać i rozbudzać zepchnięte często do głębokiej podświadomości potrzeby wojenne. No, ale po co wciąż argumentować, skoro wiadomo, że żaden argument jeszcze nikogo nie przekonał, a zwłaszcza przeciwników polityki historycznej? Kulą w płot zamiast bagnet na broń. Warto za to poszukać pozytywnych przykładów, najlepiej na świecie. Jeśli nie wojny, to przynajmniej muzeum. Instytucji, która z powodzeniem od lat uprawia słuszną politykę historyczną na najwyższym poziomie. Mogę polecić jedno takie miejsce. Dwa lata temu pojechałem na festiwal literacki do Gruzji. Po trzech dniach supry w Tbilisi – jedzenia, picia i prawie niewstawania od stołu – postanowiłem się ruszyć. O dziwo, Gruzini nie polecali mi tego słynnego muzeum. Zniechęcali nawet, że to daleko, droga dojazdowa w złym stanie i takie tam. Nie posłuchałem ich. Taksówka, skorodowana łada, jak większość tutejszych samochodów (oczywiście poza wyprzedzającymi nas co jakiś czas hummerami), nie miała przedniego zderzaka. Dziury na drodze, które zręcznie omijała, były wielkości lejów po bombach. Co już mi się spodobało. To świetny pomysł. I szkoda go nie wykorzystać – gdyby tak przed naszym budynkiem Muzeum II Wojny Światowej zrobić kilka zachęcających zniszczeń: dziury w ziemi, ślady po kulach w fasadach domów czy nawet niewielkie ruiny? Dobrze by się kojarzyło. Do Gori dojechaliśmy po dwóch godzinach. Po drodze poskarżyłem się taksówkarzowi, że od przyjazdu z Polski utyłem już trzy kilo. Machnął lekceważąco ręką. – W Gruzji prawdziwy mężczyzna zaczyna się od stu kilo – powiedział. A czemu nie chciał wejść ze mną do muzeum? Tłumaczył się, że już je widział, 30 lat temu, z wycieczką klasową, i wciąż doskonale pamięta. „To najlepsza rekomendacja – pomyślałem. – Miejsce, które na zawsze zapada w pamięć”. Imponujący monumentalny budynek wielkości dworca pełny był zwiedzających. Zresztą obok niego stała na torach kuloodporna zielona salonka. I odtworzona skromna chatka z jedną izbą, w której podobno urodził się Stalin. Przewodnicy nie nadążali z oprowadzaniem, a do kasy biletowej stały długie kolejki. Weszliśmy po białych kamiennych schodach wyłożonych czerwonymi dywanami. Oprowadzał nas 20-letni, świetnie mówiący po polsku, przewodnik. Uderzyło mnie, że ekspozycja w muzeum idealnie koresponduje z czasami, o jakich mówi. To prawdziwa podróż do przeszłości. Nie jakieś interaktywne wynalazki, projekcje czy instalacje, tylko stare, dobre i sprawdzone szklane gabloty i zielone sukna. Inspiracja sama się nasuwa. Jest zgrzebnie – jak w czasie wojny. Na ścianach obite oczywiście zielonym suknem tablice, a na nich zdjęcia, obrazy i wyszywanki ze Stalinem. W salach rzeźby, popiersia, pamiątki i mundury. Biurko, przy którym pracował. Zadziwiająco skromne i ascetyczne.