Przejdź do treści
Reklama
Reklama
Kultura

Kto dziś pamięta Edwarda Stachurę?

Edward Stachura Edward Stachura Forum
40 lat temu zmarł śmiercią samobójczą Edward Stachura. Idol, legenda, mit. Oprócz życzliwych sobie krytyków i doceniających talent czytelników miał rzesze wyznawców. Choć sam nie utożsamiał się z żadnym pokoleniem literackim, stał się de facto pisarzem pokoleniowym – przede wszystkim dla owych wyznawców.

Słowo „pisarz” nie oddaje w pełni jego indywidualnej, osobistej tożsamości. Lepiej byłoby powiedzieć „poeta”. Bez wątpienia czuł się poetą nie tylko dlatego, że pisywał wiersze przez całe życie, jako poeta debiutował, a ostatnim tekstem, jaki po sobie zostawił, był przejmujący, pożegnalny poemat „List do pozostałych”.

Stachura czuł się poetą, bo poezja określała jego postrzeganie świata i jego samego. W wydanej w 1975 r. książce „Wszystko jest poezja” zawiera się osobliwa koncepcja panpoetyzmu. Autor zakłada, że poezja nie tylko przenika wszystko, ale (zgodnie z tytułem) wszystko jest poezją i każdy jest poetą. Nie wydaje się, by było to proste powtórzenie naiwnej młodopolskiej idei, z której drwił w „Pałubie” Karol Irzykowski.

Czytaj także: Przewodnik po polskiej poezji współczesnej

Wszystko jest poezją, nie każdy jest poetą

Nie chodziło bowiem Stachurze o to, by z życia czynić sztukę i trwać w iluzji. Chodziło o głębokie przekonanie, że postawa poetycka, której charakterystyczną cechą jest, jak pisał Ezra Pound, „wiecznie doskonalona ciekawość świata”, to tkwiąca w każdym potencja. Tak jak w pomyśle papieża neoawangardy Josepha Beuysa, wedle którego każdy jest artystą, bo takim się rodzi, tyle że potem okrutny i pragmatyczny świat tę artystyczną potencję zeń wykorzenia.

Pisałem kiedyś w „Polityce”, że choć pierwszym założeniem eseju „Wszystko jest poezja” było to, iż „każdy jest poetą”, ulegało ono później korekcji. Najpierw subtelnie, w zdaniu „wszystko jest poezją, tam, gdzie jest poeta”, ale później, w zapiskach sporządzonych dwa lata przed śmiercią, w wyznaniu bliskim kapitulacji: „(nie)każdy jest poetą”.

Reklama