Domek kata
Łukasz Żal dla „Polityki”: Zło w „Strefie interesów” miało być na granicy widzialności
JANUSZ WRÓBLEWSKI: – Dramat Jonathana Glazera nie jest pierwszym filmem o Holokauście, wszystko jednak wydaje się w nim pionierskie. To kwestia wyboru głównego bohatera, komendanta obozu Auschwitz, czy estetyki polegającej na niepokazywaniu ludobójstwa wprost?
ŁUKASZ ŻAL: – Wiele czynników złożyło się na ten efekt. Scenariusz luźno oparty na powieści Martina Amisa, wspaniała gra aktorów, podejście reżysera, który od początku deklarował, że nie interesuje go powielanie tego, co o Zagładzie zostało dotąd powiedziane. Na jej temat powstało mnóstwo filmów. Widzieliśmy niemal wszystko. Głównym celem reżysera było pokazanie wydarzeń w sposób najbardziej obiektywny, bez estetyzacji, manipulacji emocjonalnej. W „Strefie interesów” ocena świata przedstawionego jest zakłócona. Są jakby dwa filmy, jeden w obrazie, a drugi w dźwięku. W kinie mainstreamowym złych nazistów grają najczęściej pięknie oświetleni, przystojni hollywoodzcy aktorzy. U nas tego nie ma. Pokazujemy samą prozę życia.
Jak w klasycznym dokumencie?
Tak. Jonathan nalegał, by kamera była uważnym, chłodno rejestrującym okiem – nie zaś dynamicznym uczestnikiem akcji. Żadnej filmowej manipulacji, szukania atrakcyjności. Zero emocjonalnych zbliżeń, epatowania gestami wywołującymi określoną reakcję widzów. Światło miało być naturalnie ostre, bez stylizowania na retro. W jednej ze scen, która ostatecznie nie weszła do filmu, Bronek, ogrodnik, zostaje zastrzelony. Był to nasz pierwszy dzień okresu przygotowawczego. Zaproponowałem, żeby złapać ten moment przez ramy okienne, a Jon wręcz przeciwnie – a co, jakbyśmy pokazali to w szerokim planie? Wtedy zdałem sobie sprawę, że pomimo pełnej świadomości naszej wizji dotyczącej filmu, wciąż tkwi we mnie tradycyjne podejście do kina.