To był kolejny udany rok dla młodej polskiej sztuki, o czym świadczyć może choćby obecność na trzech najważniejszych imprezach roku. Na Biennale w Wenecji bardzo udaną ekspozycję przygotowała Monika Sosnowska, na Documenta Kassel – Artur Żmijewski, a na Skulptur Projekte w Münster – Paweł Althamer. Co równie ważne, nasi młodzi artyści regularnie już wystawiają w renomowanych światowych galeriach i muzeach, są reprezentowani na najważniejszych międzynarodowych targach sztuki, a od czasu do czasu ich prace trafiają już na prestiżowe aukcje.
A w Polsce? Po wielkim remanencie w młodej polskiej sztuce, jaki miał miejsce w zeszłym roku (cykl wystaw „W samym centrum uwagi” na Zamku Ujazdowskim), w tym roku zabrakło takich spektakularnych manifestacji. Warto może tylko odnotować ekspozycję „Malarstwo XXI wieku” w stołecznej Zachęcie, konfrontującą najbardziej obiecujących malarzy „na dorobku” z rodzimymi mistrzami.
Na szczęście dużo ciekawych wystaw pokazano w galeriach miejskich i prywatnych w całej Polsce, co sprawiło, że rekomendujący do naszej nagrody krytycy znów mieli raczej problem z nadmiarem niż z deficytem. I oby tak zostało.
Lista artystów zgłoszonych do naszej tegorocznej nagrody jest jak zwykle bardzo zróżnicowana. Kilku twórców dopiero przebija się do krajowej czołówki, ale są i tacy, którzy symboliczny paszport artystyczny wyrobili sobie już dawno i z wielkimi sukcesami kontynuują międzynarodową karierę (Althamer, Sasnal, Żmijewski). Warto zauważyć, że bodaj po raz pierwszy w trójce oficjalnie nominowanych do nagrody są dwie artystki, co tylko potwierdza obserwowaną od jakiegoś czasu coraz większą aktywność kobiet w polskiej sztuce.
Piotr Sarzyński
Przypomnijmy, iż w ubiegłym roku nagrodzeni zostali: Jacek Dehnel (literatura), Sławomir Fabicki (film), Maja Kleczewska (teatr), Grupa TWOŻYWO (sztuki wizualne), Agata Szymczewska (muzyka poważna), Fisz i Emade (muzyka popularna). Specjalną Nagrodę „Polityki" przyznaliśmy prof. Marii Janion.
NOMINOWANI:
Bogna Burska
Ur. w 1974 r. w Warszawie, gdzie do dziś mieszka i pracuje. Tu także kończyła studia na wydziale malarstwa w pracowni Leona Tarasewicza. Zadebiutowała czerwonymi obrazami malowanymi dłońmi. Symbolika krwi często pojawia się w jej pracach, raz kojarzona z przemocą i śmiercią, kiedy indziej z życiem i witalnością. Sięga równie chętnie do mitów i tradycji, jak i do kontekstów kultury masowej, zaskakująco je niekiedy łącząc. Artystka często korzysta także z innych artystycznych mediów: fotografii, wideo, instalacji. Jej twórczość określana jest jako połączenie sztuki krytycznej z problematyką estetyczną.
Maciej Kurak
Ur. w 1972 r. w Poznaniu. W 1998 r. ukończył tamtejszą ASP na Wydziale Malarstwa, Grafiki i Rzeźby (dyplom z wyróżnieniem). Z uczelnią związany jest do dziś – pracuje jako asystent. W 2003 r. obronił doktorat. Od 2004 r. współtworzy grupę artystyczną Wunderteam, ale pracuje też indywidualnie. Zajmuje się grafiką i fotografią, lecz najbardziej znany jest ze swych zaskakujących, niekiedy iluzjonistycznych, aranżacji przestrzennych, często tworzonych w przestrzeni miejskiej. Zazwyczaj łączy w nich i miesza dwa porządki: prywatny i publiczny. W mijającym roku stworzył na warszawskim Ursynowie zmniejszoną, dokładną kopię stojącego obok budynku. Jest laureatem prestiżowej nagrody Spojrzenia, którą otrzymał w 2005 r.
Joanna Rajkowska
Ur. w 1968 r. w Bydgoszczy. Studiowała na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie u prof. Jerzego Nowosielskiego (1988–1993, dyplom z wyróżnieniem) i na wydziale Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego (1987–1999), a także w State University w Nowym Jorku. Zaczynała od rzeźb; na poły fantastycznych, na poły realistycznych sylwetek ludzkich naturalnej wielkości. Ale dopiero praca „Satysfakcja gwarantowana” z 2000 r. (seria kosmetyków i napojów sporządzonych na bazie ingrediencji pobranych z własnego ciała) przyniosła jej szersze uznanie. Najsłynniejsze projekty artystki to „Pozdrowienia z Alei Jerozolimskich” z 2002 r. (palma w centrum Warszawy) oraz „Dotleniacz” (2007 r.). Szerzej o sztuce Rajkowskiej pisaliśmy w POLITYCE 32.
Ponadto zgłoszeni zostali:
Paweł Althamer, Ewa Beata Białecka, Basia Bańda, Hubert Czerepok, Nicolas Grospierre, Rafał Jakubowicz, Katarzyna Krakowiak, Kamil Kuskowski, Marzena Nowak, Włodzimierz Pawlak, Przemysław Pokrycki, Wilhelm Sasnal, Jadwiga Sawicka, Jan Simon, Jakub Julian Ziółkowski, Artur Żmijewski.
Oni nominowali:
Kuba Banasiak, www.krytykant.blogspot.com
Piotr Bernatowicz, „Arteon"
Dorota Jarecka, „Gazeta Wyborcza"
Rafał Kamecki, portal www.artinfo.pl
Paweł Łubowski, „Artluk"
Monika Małkowska, „Rzeczpospolita"
Marek Nowicki, „Sztuka.pl Gazeta Antykwaryczna"
Karol Sienkiewicz, magazyn internetowy „Sekcja"
Anna Theiss, „Dziennik"
Katarzyna Włodarska, „Art&Business"
NOMINUJĄCY O NOMINOWANYCH:
O Bognie Burskiej
Od dyplomu niezwykle twórcza i aktywna. Bywa drastyczna, ale przecież jej chodzi o estetyczny szok - żeby pokazać mało ładny aspekt cielesności, zwłaszcza fizjologii kobiety.
Monika Małkowska
Artystka wszechstronna. Posługuje się wieloma formami wypowiedzi i wieloznaczną symboliką, kojarzącą się z siłami witalnymi i śmiercią, przemocą, bólem, lękiem, czyli wszystkim tym, czym jest życie w pełni. Udaje się jej pokazać to, czego widzieć, wiedzieć nie chcemy, w formie, którą akceptujemy.
Marek Nowicki
O Macieju Kuraku
Jego twórczość charakteryzuje się dużą dozą humoru, ale nie zatraca głębszej refleksji nad otaczającą nas rzeczywistością. Prowokuje i bawi się z widzem, wykorzystując nasze przyzwyczajenia do oczywistych relacji przestrzennych w architekturze miejskiej, publicznej czy prywatnej.
Paweł Łubowski
Zręczny majsterkowicz i konsekwentny manipulator. Analizuje i drąży przestrzenie wspólnego doświadczenia - ostatnio blokowiska i przystanki. Pokazuje, jak zmieniają się definicje kategorii przestrzeni, obszaru i miejsca.
Anna Theiss
O Joannie Rajkowskiej
W „Dotleniaczu" Rajkowska stworzyła nową koncepcję pomnika, która detronizuje tę starą jako anachroniczną, patriarchalną, XIX-wieczną, wręcz feudalną. Zrzuciła z pomnika figurę władcy, wodza, ofiary. Wykreowała miejsce, które promieniuje własnym sensem, daje możliwość odpoczynku, zadumy nad historią. Świetny gest. To nie uderzenie, skierowane przeciw komuś czy czemuś, ale wyciągnięcie ręki w kierunku błąkającego się po mieście człowieka.
Dorota Jarecka
Inteligentna, kreatywna, jak trzeba - piekielnie uparta. W każdym medium doskonała i precyzyjna. Fantastycznie wykorzystuje przestrzeń publiczną (palma, „Dotleniacz"). Potrafi też wzruszyć (wideo o powrocie do Polski Żydówki z Amsterdamu).
Monika Małkowska
Posiada wyjątkową umiejętność poruszania głęboko ukrytych pokładów kompleksów oraz utajonych potrzeb.
Karol Sienkiewicz