Polski szlachcic i kosmopolita, ateusz i libertyn niepozbawiony religijnego temperamentu, bon vivant i pesymista, niestrudzony budowniczy mostów między ludźmi i książkami, a także postać osobna – oto lista wcieleń Konstantego Jeleńskiego. Czesław Miłosz opisał go trafnie jako tego, który zawsze przybywał skądinąd: „dla ludzi mu bliskich był tym, który wynurza się z innego, obcego im żywiołu i przebywa z nimi w ich żywiole, żeby z kolei w tamtym innym zniknąć”.
Książka „Chwile oderwane” prezentuje eseistyczny dorobek Kota Jeleńskiego w języku polskim, czyli przede wszystkim jego recenzje i eseje o literaturze i malarstwie publikowane na przestrzeni ponad czterech dekad w paryskiej „Kulturze” (od lat 80. również w „Zeszytach Literackich”). To samoistne osiągnięcie literatury polskiej drugiej połowy XX w., naznaczone niepowtarzalną wrażliwością autora, ale też kronika duchowa Polski w tym okresie. Na jej kartach nie brakuje żadnego istotnego nazwiska – od Gombrowicza, do którego odkrycia przez Zachód Jeleński walnie się przyczynił, poprzez Miłosza, Herlinga-Grudzińskiego, Lebensteina i Czapskiego, na Iwaszkiewiczu, o którego spierał się z Herlingiem-Grudzińskim, skończywszy.
Książka jest świetnie opracowana przez Piotra Kłoczowskiego. Jego noty tworzą równoległą do esejów opowieść o postaciach z konstelacji Jeleńskiego, a starannie dobrane zdjęcia osób, listów, dokumentów, dedykacji i odręcznych notatek na marginesach lektur dają niemal namacalne wrażenie obcowania z jedną z najbardziej barwnych postaci kultury polskiej XX w. Jest to więc zarazem najlepsza (choć nigdy w tym kształcie nie napisana) książka Jeleńskiego, jak i najlepsza książka o Jeleńskim. Prawdziwa Księga Kota.
Konstanty A. Jeleński, Chwile oderwane, wybór i opracowanie Piotr Kłoczowski, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2008, s. 622
- Kup książkę w merlin.pl
