Brzmienia tradycji
Recenzja książki: Anna Czekanowska, "Kultury tradycyjne wobec współczesności. Muzyka, poezja, taniec"
Książka wybitnej polskiej etnomuzykolog Anny Czekanowskiej to szeroka panorama przedstawiająca siedem kręgów kulturowych, w których oddziałują na siebie różne tradycje, konfrontujące się przy tym z wpływami zachodniej cywilizacji. Autorka omawia tu kulturę Afryki, Indii, Indonezji, Azji poradzieckiej z podziałem na Azję Środkową i Syberię, a także kulturę żydowską, Oceanii oraz Stanów Zjednoczonych. Jednak nie jest to statyczny opis, tylko próba ukazania tych kultur i w wielu aspektach, i w procesie zmiany, „transformacji", jak o tym pisze autorka, która dokonuje się od dwudziestu lat, czyli od czasu, gdy zakończyła się rywalizacja pomiędzy dwoma mocarstwami korzystającymi z ideologii postępu i nowoczesności. Jedna z wyróżniających cech tego okresu to odchodzenie od światopoglądu sceptycznego wobec religii i powrót do jej waloryzacji, co wiąże się także z docenieniem roli tradycji. Badaczka zwraca uwagę nie tylko na samoistne oddziaływanie różnych tradycji między sobą czy na ich relacje z ideologią nowoczesności, lecz także na odgórne, najczęściej państwowe, projekty modyfikujące dawne wierzenia i obyczaje. Wątek przewodni przy omawianiu wspomnianych kultur stanowi muzyka pojmowana bardzo szeroko, łącznie z tańcem i śpiewanym eposem.
Chociaż autorka wielokrotnie mówi o artyzmie i doskonałości jako ważnych cechach muzyki tradycyjnej i współczesnej, to jednak skupia się przede wszystkim na jej funkcjach kulturowych i społecznych. Stwierdza, że na wszystkich kontynentach muzyka i taniec stanowią doskonały środek komunikacji. Te formy ekspresji pozwalają w społecznościach tradycyjnych kontaktować się z innymi ludźmi, przyrodą i zaświatami. Natomiast w kulturze nowoczesnej muzyka popularna ułatwia przystosowanie się do nowej albo zmieniającej się rzeczywistości.