Radosław Rychcik: ludzie teatru nie powinni zamykać się w gettach

Rozmowa z Radosławem Rychcikiem, reżyserem, laureatem Paszportu POLITYKI w dziedzinie teatru, o murzyńskich „Dziadach” i strategii skandalu w sztuce.

Aneta Kyzioł: – Skąd pomysł, by „Dziady” Mickiewicza osadzić w amerykańskiej popkulturze, polską niedolę zaborową zrymować z uciskiem czarnoskórych niewolników na plantacjach amerykańskiego Południa i żeby Gustaw-Konrad wygłaszał słynną mowę Martina Luthera Kinga „I Have a Dream”?
Radosław Rychcik: – Przy okazji wcześniejszego spektaklu, „Diabła” z Teatru Współczesnego w Szczecinie, gdzie uruchomiliśmy obrazy z serialu „Miasteczko Twin Peaks”, zrozumiałem, że można opowiadać o tym, co nas fascynuje, za pomocą obrazów z telewizji, z mediów. Że są one częścią naszej pamięci zbiorowej, wspólnotowej. Jak klasyka literacka, filmowa czy teatralna. Na próbach najłatwiej można się skomunikować z aktorem, mówiąc skrótem, np. „Wiesz, ta postać ma coś z Jokera”. I od razu wszystko jasne. My zrobiliśmy krok dalej, umieściliśmy Jokera na scenie, obok postaci z „Twin Peaks” czy „Lśnienia” Kubricka.

Wcześniej ogłosił pan casting teatralny dla czarnoskórych mieszkańców Poznania.
Pomyślałem o wzruszeniu, jakiego doznaję, gdy oglądam powtórki zapisu uderzenia samolotu w wieże World Trade Center z 11 września 2001 r. Ten obraz odnosi do doświadczenia wspólnotowego, wszyscy go znamy. Moi rodzice wspominali, że słysząc w radiu o śmierci Kennedy’ego czy Martina Luthera Kinga, płakali. A przecież nie dotyczyło ich to bezpośrednio. To mnie doprowadziło do myśli, że czasem historie innych wzruszają nas bardziej niż własne. Może przebranie nas jako Innych, co pozwala śledzić ich/nasz los bez ciągłego odnoszenia do nas samych, działa jak metafora? Ale ważne były też zdjęcia, które widziałem na ścianach Instytutu Adama Mickiewicza – portrety czarnoskórych i Azjatów w polskich strojach ludowych, Murzyni i Latynosi jako górale.