Dlaczego nowe smartfony nas irytują i nie zawsze wiemy, jak otworzyć drzwi

Dlaczego próbujemy otworzyć klamką drzwi, które trzeba popchnąć, a nowe funkcje w smartfonach czasem nas złoszczą? To wina psychologii. Czyli mózgu.

Jak co roku latem przed premierą nowych produktów Apple, sieć zalewają plotki i przecieki na temat zmian w kolejnym modelu iPhone’a. Tym razem trafiłam na taką wzmiankę: dynks do wyciszania telefonu, który do tej pory był fizycznie przesuwanym przełącznikiem z boku urządzenia, ma zastąpić przycisk podobny do tego od wygaszania ekranu. Trochę mi żal. Dotychczasowe rozwiązanie miało bowiem pewien plus: od razu było jasne, w jakim trybie jest telefon, bez potrzeby budzenia ekranu. Po prostu przesuwany przełącznik ujawniał czerwoną (sygnalizującą wyciszenie) blaszkę.

Taka funkcjonalność – która intuicyjnie informuje użytkownika o działaniu urządzenia – nazywa się w psychologii dizajnu afordancją. Dzięki niej nie trzeba czytać instrukcji ani uczyć się skomplikowanych procedur, by coś obsługiwać. Sam wygląd narzędzia pokazuje, co robić. Jak w systemie Windows, w którym pliki, niczym kartki można przeciągać kursorem np. między folderami albo wrzucać do kosza, który wygląda jak prawdziwy biurowy kosz. Dziś to dla nas oczywistość, ale poprzednie systemy bazowały na poleceniach wpisywanych w liniach za pomocą klawiatury. Trzeba było znać podstawowy język komend, których w latach 90. uczyły się dzieci na informatyce. „Okna” nie wymagają już długiej nauki, bo odzwierciedlają znajomy dla naszego umysłu układ biurka, folderów na dokumenty i miniaturowych kartek.

Współczesny dizajn traktuje afordancję jak konieczność. Dobre programy, strony internetowe, aplikacje muszą być na tyle proste i intuicyjne w obsłudze, żeby nie trzeba było się ich uczyć. Wiadomo, że ikonka lupy oznacza szukanie, elementy klikalne są otoczone obwódką przypominającą przycisk, a scrollowanie nie odbywa się już za pomocą strzałek z boku ekranu, tylko przesuwania palcami po gładziku lub kręcenia kółkiem w myszce.