Afrodyta nieodkryta
Cypr, czyli Afrodyta nieodkryta. Wina są tu teraz lepsze niż kiedykolwiek
Według legendy bogini piękności wyłoniła się z morskiej piany nieopodal kamienistej plaży zwanej dziś Petra tou Romiou. Było to pierwsze z wielu ważkich wydarzeń w dziejach Cypru. Tutejsze bogactwa naturalne upodobali sobie Fenicjanie, Grecy i Rzymianie, a potem francuscy krzyżowcy, dla których wyspa była dogodną bazą przed próbą odbicia z rąk muzułmanów Ziemi Świętej. Ze średniowiecznego Królestwa Cypru do Europy zaczęło trafiać wyjątkowe wino słodkie tłoczone z winogron ususzonych w słońcu na rodzynki. Pod nazwą Commandaria funkcjonuje ono do dziś i uważane jest za wino o najdłuższej nieprzerwanej tradycji.
Wina słodkie stały się dla Cypru błogosławieństwem i przekleństwem zarazem. Po templariuszach wyspą rządzili Wenecjanie, Turcy, wreszcie – Anglicy, którzy rozsmakowali się w „brytyjskim winie”, jak nazywano sto lat temu pochodzące z Cypru imitacje słodkiego sherry. Produkcję uprzemysłowiono i oddano (wzorem Portugalii, gdzie Anglicy produkowali inny swój ulubiony trunek – porto) w ręce czterech shippers, czyli wielkich hurtowych rozlewni: KEO, LEOL, SODAP i ETKO. Ich drugim flagowym produktem była zivania – grappa ulubiona przez miejscową ludność, zarówno Greków, jak i Turków.
Kolejne dekady przyniosły wyspie wielkie zmiany polityczne – niepodległość w 1960 r., turecką inwazję i okupację połowy kraju w 1974 r. – ale dopiero w latach 80. coś się ruszyło w winiarstwie. Oligopol wielkich hurtowników zaczęły kruszyć małe rodzinne winiarnie, takie jak Tsiakkas, Zambartas, Vassilikon, Vouni Panayia, które mocno postawiły na wina wytrawne. Zaczęły też wykorzystywać dwa ogromne atuty Cypru.
Pierwszy to zestaw rdzennych, nieznanych nigdzie indziej odmian winorośli. Najważniejsze z nich to białe xynisteri i czerwone mavro, używane dawniej do produkcji Commandarii, ale – jak się okazało – świetnie dostosowane również do współczesnego stylu win: wytrawnych, lekkich, świeżych, łatwych w piciu, a zarazem śródziemnomorsko szczodrych.