Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Nauka

Spodziewane niespodzianki są najlepsze

Naukowe Noble. Spodziewane niespodzianki są najlepsze

Alain Aspect – Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki. Alain Aspect – Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki. Michel Euler/AP / EAST NEWS
Tegoroczni nobliści otworzyli nam oczy na ewolucję gatunku ludzkiego i na dziwność mikroświata. I dali zachwycające narzędzia do poszerzania wiedzy.
Svante Pääbo – Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny.Frank Vinken/AFP/EAST NEWS Svante Pääbo – Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny.

Jestem tak jakby zszokowany – powiedział Anton Zeilinger 4 października, rozmawiając przez Skype’a z Hansem Ellegrenem, sekretarzem generalnym Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk. I w tym „tak jakby” austriackiego fizyka zawiera się istota najtrafniejszych dotychczasowych noblowskich wyborów. Są zaskakujące, ale niejako nienachalnie spodziewane. Tak jak w tym roku.

Svante Pääbo – za poszukiwania granic pojęcia „człowieczeństwo”

Nobel w dziedzinie medycyny to prezent dla badaczy przeszłości. Fundator Nagrody Nobla nie traktował humanistyki jako nauki, więc jej przedstawiciele śledzą decyzje komitetu bez nadziei, że wyróżnienie trafi do któregoś z nich. Do 3 października. Nie byłoby to jednak możliwe, gdyby Svante Pääbo nie był genetykiem, a jego badań nad ewolucją człowieka nie dało się podciągnąć pod kategorię „fizjologia i medycyna”.

***

Szwed jest twórcą paleogenetyki – dziedziny badającej ewolucję człowieka w kontekście różnic genetycznych między nim a hominidami. Dzięki zsekwencjonowaniu mitochondrialnego DNA (1997) i genomu neandertalczyka (2010) dowiódł, że człowiek współczesny krzyżował się z nim, a odkrycie nowego gatunku z jaskini Denisova na Syberii (2010) pokazało, że raptem 40 tys. lat temu Eurazja przypominała świat z powieści Tolkiena. Pääbo sprawił, że w innych hominidach zobaczyliśmy bliskich kuzynów. Pośrednim dowodem tej zmiany jest zamiana nazewnictwa – dziś neandertalczyk to Homo sapiens neanderthalensis, człowiek współczesny to Homo sapiens sapiens.

Ten Nobel to też nagroda za wytrwałość. Badanie przeszłości było dla laureata – jak pisze w autobiografii „Neandertalczyk” (Prószyński, 2015) – idée fixe od dzieciństwa.

Polityka 42.2022 (3385) z dnia 11.10.2022; Nauka ProjektPulsar.pl; s. 54
Oryginalny tytuł tekstu: "Spodziewane niespodzianki są najlepsze"
Reklama