Potrzebę tworzenia instytucji regulacyjnych uświadomiliśmy sobie wkrótce potem, jak w Polsce pojawił się prawdziwy rynek. Powinna na nim panować wolna konkurencja, ale ciężko ją sobie wyobrazić w kraju, w którym przez 50 lat państwo budowało monopole. Najgroźniejsze były te infrastrukturalne, niemal niemożliwe do rozbicia. No bo jak zdemonopolizować Polskie Koleje Państwowe, właściciela wszystkich torów kolejowych w kraju? Przez prywatyzację? Ten nowy, prywatny nabywca też byłby przecież monopolistą. Jak się te szyny podzieli między kilku prywatnych właścicieli, to oni też będą monopolistami, tyle że mniejszymi, terytorialnymi. Tak do dzisiaj jest w energetyce, w której wybór dostawcy prądu ciągle jest raczej teoretyczny.
Innym infrastrukturalnym monopolem cieszyła się Telekomunikacja Polska, po prywatyzacji – francuska (stała się własnością France Telecom, firmy kontrolowanej przez francuskie państwo). Po sprzedaży TP Francuzom jakoś nie odczuliśmy poprawy, ceny rozmów telefonicznych pozostawały najwyższe w Europie. No bo kto takiemu gigantowi podskoczy? Łatwo można stworzyć spółkę, która ogłosi się konkurentem TP, ale nie zbuduje od zaraz sieci połączeń telefonicznych, którą monopolista tworzył przez wiele lat.
Regulatorzy silni i inni
Regulatorzy wydawali się najlepsi na te kłopoty – takie instytucje to zresztą w gospodarce rynkowej środek sprawdzony. Do walki z nieuczciwą konkurencją oraz monopolami powołano Urząd Antymonopolowy, obecnie Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Jego szefową jest dziś Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel. Ma najszerszy zakres działania. W zasadzie podlega jej cała gospodarka.