Palenie drożeje. W Polsce rozkwitnie szara strefa tytoniowa?

Przestępcy zamiast przemycać papierosy coraz częściej produkują je nielegalnie na miejscu. Państwo musi zrobić wszystko, aby planowane podwyżki akcyzy nie pomogły im w biznesie.

Polska rajem dla papierosów bez banderoli? Na razie nic z tych rzeczy. Według najnowszego raportu firmy KPMG szara strefa tytoniowa stanowiła u nas w ubiegłym roku tylko 3,6 proc. rynku. To jeden z lepszych wyników w całej Unii Europejskiej – znacznie poniżej wspólnotowej średniej, wynoszącej ponad 8 proc. Co więcej, szarą strefę udawało się u nas w ostatnich latach konsekwentnie zmniejszać. Najpoważniejsze problemy z nielegalnie sprzedawanymi papierosami mają na naszym kontynencie Francuzi, Irlandczycy, Brytyjczycy i Grecy. Tymczasem Polska znalazła się w gronie siedmiu krajów (w badaniu wzięto pod uwagę łącznie 38 państw europejskich), gdzie szara strefa była najmniejsza. To z pewnością zasługa uszczelnienia granicy z Ukrainą, Białorusią i Rosją.

Skokowy wzrost stawek akcyzy

Jednak w walce z nielegalnymi papierosami pojawia się spore wyzwanie. Rząd PiS dla palaczy był dość łaskawy – ustalił, że stawka akcyzy będzie rosnąć co roku o 10 proc., mimo że papierosy są w Polsce bardzo tanie w porównaniu z innymi krajami unijnymi – mniej za paczkę muszą płacić tylko Bułgarzy, a znacznie więcej Czesi, Słowacy, Węgrzy czy Litwini. Obecny rząd uznał, że ceny muszą rosnąć w szybszym tempie. Chodzi zarówno o zniechęcanie do palenia (odsetek uzależnionych od tytoniu utrzymuje się od lat na podobnym poziomie), jak i o wsparcie budżetu państwa. W przyszłym roku dojdzie zatem do skokowego wzrostu stawek akcyzy – zwiększą się one o 25 proc. dla zwykłych papierosów, o 38 proc. na tytoń do palenia i o 50 proc. w przypadku tzw. nowatorskich wyrobów jak podgrzewacze do tytoniu. Paczka papierosów według wyliczeń resortu finansów ma kosztować w przyszłym roku ok. 21 zł, za dwa lata 24 zł, a w 2027 r. prawie 27 zł.

Nielegalna produkcja papierosów

Krajowe Stowarzyszenie Przemysłu Tytoniowego alarmuje, że takie podwyżki doprowadzą do wzrostu szarej strefy. Czy tak rzeczywiście się stanie? Papierosy w Polsce wciąż będą stosunkowo tanie w porównaniu z cenami obowiązującymi w innych krajach unijnych. Zagrożenie ze strony przemytników jest ograniczone, skoro wymiana handlowa – zwłaszcza z Białorusią i Rosją – jest mocno zmniejszona z powodu utrudnień w przekraczaniu granicy. Kłopot jednak w tym, że stopniowo rośnie znaczenie nielegalnej produkcji papierosów w samej Polsce. To zresztą trend, który KPMG obserwuje w całej Unii.

Grupy przestępcze inwestują w nielegalne zakłady działające na użytek wewnętrzny, skoro przemyt ze Wschodu i pomiędzy krajami wspólnotowymi staje się coraz trudniejszy. Tylko w ubiegłym roku – według danych Centralnego Biura Śledczego Policji – zlikwidowano w Polsce 22 nielegalne fabryki papierosów. Znacznie wyższa akcyza z pewnością zachęci kolejne grupy przestępcze, aby produkować bez zezwolenia papierosy w naszym kraju – tak, jak dzieje się to w krajach, gdzie wyroby tytoniowe są znacznie droższe od naszych. Zadanie państwa polega na tym, aby temu przeciwdziałać i dbać o to, żeby wpływy z akcyzy rosły, a nie malały. Bez względu na skalę podwyżek są i będą one znacznie niższe niż koszty tego zgubnego nałogu, które jako społeczeństwo ponosimy wszyscy.