Grammy dla Włodka Pawlika

Na ogłoszenie wyników Włodek Pawlik pojechał z żoną, a zarazem swoją menedżerką, Jolantą Pszczółkowską-Pawlik. Są parą jeszcze od czasu studiów pianistycznych u Barbary Hesse-Bukowskiej w warszawskiej Akademii Muzycznej; ona pracuje dziś na tej uczelni ze śpiewakami, to z nią Karol Kozłowski nagrał w zeszłym roku swoją Schubertowską płytę, która stała się jednym z powodów jego nominacji do Paszportu POLITYKI. W Los Angeles mieli poczucie, że dostali się w oko cyklonu. Nigdy dotąd nie uczestniczyli w tak gigantycznej machinie organizacyjnej. W przeddzień uroczystości odbyło się spotkanie dla wszystkich nominowanych; każdy otrzymał medal pamiątkowy. Na samą galę do sali Nokia Theatre laureaci prowadzeni byli specjalnymi przejściami, żeby nie spotkać się z nikim po drodze. Przecieków nie było; co więcej, laureat otrzymał statuetkę jeszcze bez wygrawerowanego swojego nazwiska i zaraz po wręczeniu została mu ona odebrana w celu podpisania. Później rozpoczęło się szaleństwo, na laureatów rzuciły się największe gazety i agencje. Do Pawlików telefony urywały się okrągłą dobę, bo redakcje w Polsce nie zawsze pamiętały o różnicy czasu. Jaki będzie efekt nagrody – trudno jeszcze powiedzieć. Jedno jest pewne: praca nad kolejną płytą, tym razem z triem, odsunie się prawdopodobnie do marca. W Los Angeles artysta odbył już wiele ważnych rozmów; kolejną partię nakładu płyty trzeba było dotłoczyć, ponieważ poprzedni natychmiast się rozszedł. Jak to się stało, że właśnie „Night in Calisia” stała się płytą zwycięską? Na pewno ważna tu była obecność wybitnego amerykańskiego trębacza Randy’ego Breckera, dla którego to już jest szósta statuetka (nominacji też miał wiele; w zeszłym roku był nominowany w czterech kategoriach, ale nagrody nie otrzymał). Ale przede wszystkim płytę – podobnie jak poprzednią, wydaną przez amerykańską firmę Summit Records, czyli „Nostalgic Journey” (w Polsce ukazała się wcześniej jako „Tykocin. Jazz Suite”, a nagrana została również z Randym ­Breckerem) – przyjęto w Stanach Zjednoczonych znakomicie. Można więc było mieć nadzieję na trofeum – w końcu „Night in Calisia” znalazła się wśród 50 płyt jazzowych najczęściej odtwarzanych w stacjach radiowych; miała też znakomite recenzje, a jeden z krytyków nazwał Pawlika kompozytorem roku. Na zdjęciach, które obiegły prasę i internet, Pawlik pokazuje język, a w migawkach telewizyjnych wypowiada kilka niezbornych, ale radosnych zdań. Spontaniczne zachowanie artysty na gali przysporzyło mu tylko dodatkowej sympatii, choć byli i tacy, głównie w Polsce, którzy lekko się tym zachowaniem zbulwersowali. Jednak pianista nigdy się nie przejmował tym, co ludzie powiedzą. Starszy od niego o kilka lat najwybitniejszy kompozytor polski tego pokolenia Paweł Szymański ma zwyczaj skracać swój życiorys do jednego zdania: „Mieszka i pracuje jako wolny artysta w Warszawie”. Pawlik mógłby o sobie mówić podobnie, zmieniając tylko Warszawę na pobliską Podkowę Leśną. Temat drogi Po studiach na warszawskiej uczelni, ukończonych w ponurej Polsce stanu wojennego, wyjechał do Niemiec, by studiować na wydziale jazzowym hamburskiej Hochschule für Musik. Niemieckie lata były dla niego owocne również poprzez nawiązanie wielu cennych kontaktów; także po powrocie do kraju wielokrotnie tam wracał. W 1994 r. tam właśnie poznał Randy’ego Breckera, z którym od początku miał znakomite porozumienie muzyczne. W 1995 r. nagrali płytę „Turtles”, już wtedy bardzo dobrze przyjętą przez zagraniczną krytykę. Breckera i Pawlika połączyła po latach na nowo bardzo smutna historia. Brat trębacza, wybitny również saksofonista Michael Brecker (w Polsce mogliśmy słuchać ich obu w zespole Brecker Brothers), zachorował na rzadką odmianę białaczki. Gdy poszukiwano dawcy szpiku kostnego do przeszczepu, uznano, że należy szukać wśród krewnych artysty. Włodek pomagał w poszukiwaniach, bo wiadomo było, że matka braci wywodziła się z Polski. Jak razem odkryli, dziadek wyjechał do Stanów z Tykocina jeszcze przed wojną, a jego nazwisko brzmiało Tykocki. Randy nawiązał wówczas kontakt z innymi Tykockimi mieszkającymi w Stanach, ale było już za późno: Michael zmarł w styczniu 2007 r. Płyta „Tykocin”, która powstała ponad rok później, została – choć nie wspomniano o tym na okładce – poświęcona jego pamięci.   Włodek poza Randym, który przy tej okazji po raz pierwszy odwiedził miejsce pochodzenia swojej rodziny, zaprosił resztę swojego tria – basistę Pawła Pańtę i perkusistę Czarka Konrada – oraz Orkiestrę Symfoniczną Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku pod batutą Marcina Nałęcz-Niesiołowskiego. Wzruszającym wydarzeniem stało się wykonanie suity latem w plenerze na tyłach synagogi w Tykocinie. Nagranie zrealizowano w Filharmonii Podlaskiej i to ona wraz z Polskim Radiem stała się pierwszym wydawcą płyty (Summit Records wydała ją rok później). Muzyka pełna jest refleksji i melancholii, co nie dziwi, zważywszy na temat. Niesie też jednak pozytywną energię, jest zwrócona w stronę życia. Płyta tak bardzo spodobała się Adamowi Klockowi, dyrygentowi i szefowi Filharmonii Kaliskiej, że postanowił zamówić podobny utwór, również z udziałem Breckera i Tria Włodka Pawlika, ale ze swoją orkiestrą. Okazja: 1850-lecie Kalisza, najstarszego miasta na ziemiach polskich. Włodek wymyślił najpierw tytuł „Night in Calisia”, nawiązując do słynnej „Night in Tunisia” Milesa Davisa, i wysnuł z niego opowieść o karawanie starożytnych kupców-wędrowców po Bursztynowym Szlaku, zatrzymujących się na noc w osadzie zwanej Calisią. Muzyka, która z tej inspiracji wyrosła, jest pogodna, chwilami liryczna, o dyskretnych akcentach orientalnych („Orienthology”); można tu znaleźć nawiązania zarówno do stylu funky, który uprawiali swego czasu bracia Breckerowie, jak do Komedy („Follow the Stars”, który Pawlik nazywa tematem drogi, ma w sobie coś z atmosfery muzyki do „Noża w wodzie”). Koncert jubileuszowy odbył się w 2010 r.; rok później muzycy weszli do studia. Dokładniej: najpierw zarejestrowano trio, potem orkiestrę, a Brecker dograł swoją partię w Stanach. Płyta ukazała się w 2012 r., wsparta przez Filharmonię Kaliską; Summit Records wydała ją także rok po polskim wydaniu. Włodek Pawlik nie wypiera się inspiracji pozamuzycznych, ale nie traktuje ich dosłownie. Z wyjątkiem oczywiście dzieł zawierających tekst. Dlatego jest tak znakomitym twórcą muzyki filmowej – to jego muzyka tworzy niepowtarzalną atmosferę filmów Doroty Kędzierzawskiej „Wrony” i „Pora umierać”, a także „Rewersu” Borysa Lankosza i „Night­watching” Petera Greenawaya. Ma też w dorobku muzykę teatralną oraz inspirowaną poezją – literatura to jego druga pasja. Łagodna i pogodna jest płyta „Struny na ziemi” do śpiewanej przez Lorę Szafran i Marka Bałatę poezji Jarosława Iwaszkiewicza (2011 r.) czy „Wieczorem” do wierszy Józefa Czechowicza (z Dorotą Miśkiewicz i Kubą Badachem, 2013 r.), drapieżna i namiętna – do sonetów Szekspira (z Elżbietą Wojnowską, 2004 r.). Rolę tylko inspiracyjną spełnił „Anhelli” Słowackiego na płycie z triem (2006 r.). Wykonanie tej muzyki na festiwalu Warsaw Summer Jazz Days poderwało na nogi publiczność. Pawlik miewa też inne inspiracje. Z wiary i potrzeby mistycyzmu narodziło się „Stabat Mater” (2002 r.), które trudno jest zakwalifikować. Śpiew gregoriański oplatany jest tu kaskadami improwizowanych dźwięków fortepianowych, które czasem z niego wypływają, a czasem są dla niego kontrastowym kontrapunktem. Utwór został wykonany na festiwalu Wratislavia Cantans. Wolność i niezależność Malarstwo, a konkretnie pamiętna wystawa w warszawskim Muzeum Narodowym w 1997 r. – „Koniec wieku” – leżała u podstaw solowej płyty pod tym samym tytułem, z której repertuar miał premierę w ramach wernisażu. Poszczególne części noszą tytuły konkretnych obrazów. Ten ciąg impresji również trudno określić stylistycznie. We wszystkich albumach solowych Pawlika, ze wspaniałym „Grand Piano” na czele (sam na sam z klawiaturą sprawia artyście w widoczny sposób wiele frajdy), przewijają się cienie muzyki Prokofiewa, Szymanowskiego, de Falli, a nawet Chopina czy Bacha, ale też pianistów jazzowych – od Errolla Garnera po Chicka Coreę. Nawiązaniem do tego pierwszego jest ulubiony numer bisowy Pawlika, uroczy ragtime, skomponowany jeszcze w czasach studenckich, pełen radosnej przekory, zupełnie jak owo wywalenie języka na scenie w Nokia Theatre. Wolność i niezależność – to zawsze najbardziej liczyło się dla pianisty. Jest typem samotnego wilka. Albo kota, który chodzi własnymi drogami. Ostatnio jednak próbuje się go szufladkować politycznie. W 2010 r. wraz z żoną znaleźli się w Warszawskim Społecznym Komitecie Poparcia Jarosława Kaczyńskiego. Później zachowywali jednak równowagę: najnowszą płytę „Kolędy polskie” wsparły SKOK Ubezpieczeni