Jak owce pasą pasterzy, czyli Kościół pod lupą NIK. Tak dalej być nie może. Ale pewnie będzie

Raport Najwyższej Izby Kontroli o finansowaniu Kościoła pokazuje, że tak dalej być nie może. Ale niekończące się prace nad likwidacją Funduszu Kościelnego dowodzą, że tak dalej będzie.

Marta Frej 75 proc. Polaków uważa, że Kościół katolicki powinni finansować tylko wierni. Ale przeciwko wprowadzeniu „podatku kościelnego” jest i Kościół, i Ministerstwo Finansów.

Z raportu wynika, że tylko w latach 2021–23 państwo przekazało Kościołom i innym związkom wyznaniowym co najmniej 17,45 mld zł. Z czego 95 proc. (ponad 16 mld zł) trafiło do Kościoła katolickiego, do którego według Głównego Urzędu Statystycznego przynależy 71,3 proc. Polek i Polaków. Najwięcej poszło na szeroko rozumianą edukację: wynagrodzenia nauczycieli religii – 6 mld zł, szkoły prowadzone przez podmioty kościelne – 2 mld zł, subwencje dla uczelni katolickich – ponad 1 mld zł. Pensje kapelanów kosztowały 180 mln zł, zwolnienia celne, podatkowe i darowizny – 1,71 mld zł. Niemal 6 mld zł Kościoły otrzymały w formie rozmaitych dotacji publicznych (także od samorządów).

Raport NIK przeszedł bez większego echa w cieniu kampanii prezydenckiej. Powstał na zlecenie jednego z kandydatów – Szymona Hołowni jako marszałka Sejmu. To pierwsza tak obszerna i szczegółowa kontrola tego obszaru: objęła kancelarię premiera, osiem ministerstw, trzy urzędy centralne i cztery wojewódzkie, dwie agencje wykonawcze i trzy fundusze celowe. Kwestionariusze wypełniło 2807 samorządów lokalnych (niemal wszystkie) i 556 szpitali, informacji zasięgano też w kilkudziesięciu innych podmiotach. Kontrolowano tylko trzy lata rządów Prawa i Sprawiedliwości.

Bez żadnego trybu

Jak podkreślił Hołownia, prezentując raport, regularnie omijano tryb konkursowy, „szczególnie dotyczy to rezerwy premiera Mateusza Morawieckiego”. Z tej puli 160 dotacji o łącznej wartości ok. 200 mln zł trafiło do Kościoła katolickiego i organizacji z nim powiązanych. 106 z tych dotacji (66 proc.) przyznano bez konkursu: nie ogłoszono publicznego naboru, wybrany podmiot otrzymał środki bez rywalizacji z innymi. NIK szczegółowo zbadała 18 dotacji przekazanych przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów.