Kim są prorosyjscy doradcy Trumpa

Już dziewięć lat temu w rozmowie z Larrym Kingiem na antenie CNN Trump chwalił Putina za „odbudowę Rosji”. „W kategorii przywództwa Putinowi należy się piątka. Natomiast nasz prezydent nie radzi sobie najlepiej”, to z kolei słowa już z obecnej kampanii, z grudnia minionego roku. Trump dodawał, że Putin „bawi się z Obamą” i „zjada go na lunch”. Władimir Władimirowicz nie pozostał obojętny na te komplementy, określając kandydata republikanów mianem „bardzo utalentowanego” i „absolutnego lidera” kampanii wyborczej. Sam Trump przekonywał następnie, że został przez Putina okrzyknięty „geniuszem”, a w związku z tym nie może się od niego odcinać. Trump nie tylko się od Putina nie odcina, ale mówi to, co Moskwa od lat chce usłyszeć. Najpierw w wywiadzie dla „New York Timesa” oświadczył, że w przypadku ataku Rosji na państwa NATO udzieliłby im pomocy wyłącznie, jeśli „wypełniły swoje zobowiązania” wobec paktu. Kilka dni później zapowiedział, że jako prezydent rozważy uznanie Krymu za część terytorium Rosji oraz zniesienie sankcji przeciwko kremlowskiej wierchuszce wprowadzonych po inwazji na Ukrainę. To wyraźna zmiana, bo jeszcze w 2014 r. twierdził – podobnie jak większość Partii Republikańskiej – że w odpowiedzi na rosyjskie działania na Ukrainie Stany Zjednoczone powinny zareagować twardo i „zdecydowanie wprowadzić sankcje”. Czy za tą woltą stoją nowi doradcy kandydata? Kolega Janukowycza Paul Manafort do zespołu Trumpa dołączył w marcu. Początkowo jego zadaniem miało być dyscyplinowanie delegatów na konwencji Partii Republikańskiej. Chodziło o zapobieżenie ewentualnym buntom przeciwko nominacji Trumpa, gdyby jeden z przegranych oponentów chciał rzucić mu wyzwanie. Wkrótce jednak sukcesy nowojorskiego miliardera zmusiły wszystkich rywali do wycofania się z wyścigu o prezydenturę i groźba wewnątrzpartyjnego rokoszu wyraźnie się oddaliła. Mimo to pozycja Manaforta szybko rosła – został szefem kampanii i (przynajmniej formalnie) główną osobą odpowiedzialną za strategię. Jako jeden z niewielu współpracowników Trumpa nie jest także w Waszyngtonie osobą anonimową. Z Partią Republikańską współpracuje już od lat 70. Działalność doradcza Manaforta nie ograniczała się jednak do USA. Przez rok był m.in. hojnie wynagradzanym (otrzymał co najmniej milion dolarów) doradcą Ferdinando Marcosa, dyktatora rządzącego Filipinami w latach 1965–86. Jego nazwisko pojawia się również przy okazji tzw. sprawy Karachi, kiedy to francuski premier Edouard Balladur, któremu Manafort doradzał, do sfinansowania swojej kampanii prezydenckiej w 1995 r. wykorzystał część środków uzyskanych ze sprzedaży Pakistanowi francuskich okrętów podwodnych. Manafort miał przyznać francuskim śledczym, że otrzymał z tych pieniędzy 200 tys. dol. wynagrodzenia. Prawdziwy rozgłos zdobył jednak jako doradca byłego prezydenta Ukrainy i przewodniczącego Partii Regionów Wiktora Janukowycza. Z ukraińskim politykiem związał się ponad dekadę temu, zaraz po pomarańczowej rewolucji, kiedy to oskarżany przez opozycję o fałszerstwa wyborcze Janukowycz musiał zrzec się prezydentury i uznać zwycięstwo Wiktora Juszczenki. Manafort pomógł Janukowyczowi w zmianie wizerunku i powrocie na szczyty władzy. Pozostał przy nim aż do czasu protestów na Majdanie, w wyniku których prezydent uciekł z kraju, szukając schronienia w Rosji. W tym czasie z Kijowa wyjechał też Manafort, ale wrócił po krótkim czasie i zaczął pracować dla dawnej Partii Regionów, teraz już pod szyldem Bloku Opozycyjnego. Amerykańska prasa nie była w stanie jednoznacznie ustalić, czy Manafort po przejęciu kierownictwa nad kampanią Trumpa zrezygnował ze swojego stanowiska na Ukrainie, czy też nadal pobiera tam wynagrodzenie. Według brytyjskiego „Guardiana” były to niemałe sumy, liczone w milionach dolarów rocznie. Co więcej, współpraca z ukraińskim prezydentem otwierała Manafortowi drogę do kolejnych interesów, równie tajemniczych jak jego działalność polityczna. Serwis Yahoo News informuje, że jeden z nich opierał się na zarejestrowanej na Kajmanach spółce z kapitałem pochodzącym od rosyjskich oligarchów, przede wszystkim od bliskiego Władimirowi Putinowi Olega Deripaski, który majątek zbił na produkcji aluminium. Manafort procesował się też m.in. z byłą premier Julią Tymoszenko, a to za sprawą nieudanych inwestycji w nowojorskie nieruchomości prowadzonych wspólnie z ukraińskim oligarchą Dmytro Firtaszem, swego czasu również bliskim Putinowi. Tymoszenko twierdzi, że całe przedsięwzięcie było gigantyczną pralnią pieniędzy, z których korzystał m.in. bliski przyjaciel Firtasza, prezydent Wiktor Janukowycz. To jedynie skrócony opis kontrowersji otaczających osobę Manaforta. Te jednak najwyraźniej Trumpowi nie przeszkadzały. Obaj panowie znają się zresztą nie od dziś – na początku lat 90. firma Manaforta była odpowiedzialna za czarny PR wymierzony w kasyna rywalizujące z kasynami Trumpa w Atlantic City. I choć oficjalnie Manafort nie był odpowiedzialny za realizację tego zlecenia, to, jak pisze na łamach Slate.com Franklin Foer, od czasu do czasu dorzucał swoje trzy grosze, „zyskując zaufanie Trumpa”. Od 2006 r. okazji do spotkań i budowania zaufania było jeszcze więcej, bo Manafort wprowadził się do nowojorskiej Trump Tower, gdzie mieszka także sam Trump. Rosjanie jak niewolnicy Manafort nie jest jedyną osobą z otoczenia kandydata Partii Republikańskiej związaną ze środowiskami zbliżonymi do Kremla. Drugi w tej hierarchii jest główny doradca Trumpa ds. Rosji i polityki energetycznej Carter Page. Z dostępnych skrawków jego biografii wynika, że jako pracownik londyńskiego oddziału banku Merrill Lynch w 2004 r. trafił do Moskwy, gdzie pracował przy otwarciu lokalnego biura firmy. W tym czasie nawiązał znajomości z kadrą kierowniczą Gazpromu i – jak pisze serwis Bloomberg.com, powołując się na słowa samego Page’a – doradzał energetycznemu gigantowi „przy największych kontraktach”. Kiedy w 2007 r. wyjeżdżał z Moskwy, na jego przyjęciu pożegnalnym miały pojawić się najważniejsze osoby w firmie. Sam Page całkowicie więzów z Rosją nie zerwał – do dziś jest akcjonariuszem Gazpromu oraz prowadzi firmę doradczą, z którą współpracuje m.in. Siergiej Jacenko, były zastępca dyrektora finansowego Gazpromu. Co więcej, zaledwie kilka tygodni temu Page został zaproszony do wygłoszenia wykładu w prestiżowej moskiewskiej szkole wyższej New Economic School. To wyróżnienie dość zaskakujące dla szerzej nieznanego biznesmena, tym bardziej że siedem lat temu analogiczne przemówienie wygłosił dla tej uczelni prezydent Barack Obama. Wystąpienie Page’a można w całości obejrzeć w sieci, gdzie zostało udostępnione przez organizację o nazwie Katehon. To radykalnie prawicowy think tank, w którego radzie nadzorczej zasiada m.in. Aleksander Dugin, bliski Kremlowi politolog nawołujący do odbudowy rosyjskiego imperium poprzez odzyskanie przez Moskwę kontroli nad terenami byłych republik sowieckich. Jak czytamy na stronie Katehonu, członkowie tej organizacji wychodzą z założenia, że „świat jest globalną przestrzenią, gdzie zawsze istnieć będą trwałe i odrębne cywilizacje, czy też »sfery cywilizacyjne«”, do których należy podchodzić w odmienny sposób, z poszanowaniem ich specyfiki. Wizję polityki zagranicznej Donalda Trumpa – podobnie jak swoją – autorzy określają mianem „klasycznego realizmu”, dostrzegającego konieczność uznania stref wpływów najważniejszych geopolitycznych aktorów. Nic więc dziwnego, że dużym poważaniem redaktorów strony cieszy się też sam Page, który – o czym informuje biogram przygotowany przez autorów Katehonu – „po ponownym zjednoczeniu (sic!) Krymu z Rosją oraz rozpoczęciu operacji na Ukrainie był jednym z niewielu amerykańskich ekspertów nawołujących do zrozumienia dla rosyjskich działań. Page krytykował także otwarcie interwencyjną politykę NATO, która w jego opinii sprowokowała ekspansywne działania Rosji”. Podczas samego przemówienia dla New Economic School Page mówił jednak na ten temat niewiele. Nawoływał do zacieśnienia współpracy U