Polacy w Niemczech przeciw emigrantom

Dzień dobry, zna już nas pan? – zagaduje wychodzących z kościoła na Lilienthalstrasse w Berlinie mężczyzna w białej koszuli i wciska im w dłonie niebieskie ulotki. Mówi po polsku, z obcym akcentem. Okolice bazyliki św. Jana to w niedziele jeden z najważniejszych ośrodków polskości w mieście. Polacy przychodzą tu na swoją mszę, kupują polską prasę, idą na ciastko w polskiej kawiarni. – Proszę przeczytać w domu, na pewno warto – zachęca inny mężczyzna czystą polszczyzną. Jedni biorą bez słowa, niektórzy, najwidoczniej zaintrygowani, rozpoczynają rozmowę. Powtarza się słowo „islam”. Nieliczni kręcą głową i odsuwają rękę. Ponad sześćset niebieskich folderów wędruje po mszy do kieszeni i torebek. „Berlin państwa potrzebuje” – apeluje ulotka po polsku. Oczywiście nie tylko Berlin. Również partia. „Zdecydujcie się na nas”, Alternative für Deutschland, AfD. – Trochę to absurdalne – uśmiecha się doktor Carsten Koschmieder, politolog na Wolnym Uniwersytecie w Berlinie, który zajmuje się AfD od momentu jej powstania. – Antyimigrancka partia, która żąda od imigrantów znajomości niemieckiego, werbuje po polsku imigrantów, którymi niedawno straszyła. AfD politycznie szybuje. Badenia-Wirtembergia, Nadrenia-Palatynat, Saksonia i niedawno Meklemburgia-Pomorze Przednie – w tegorocznych wyborach regionalnych wszędzie tam otrzymała dwucyfrowe poparcie. Jest już w parlamentach 9 z 16 landów. Jej sukcesy nie oznaczają od razu, że Niemcy odwrócili się od Angeli Merkel i od socjaldemokratów z SPD. Z sondaży nie wynika też, jakoby mieli w czambuł potępiać politykę uchodźczą swojego rządu. Warto też pamiętać, że dwa tygodnie temu w Meklemburgi bezapelacyjnym zwycięzcą była jednak SPD, a chadecy pani kanclerz nigdy nie byli tam silni. Na czym więc polega sukces tej partii? To prawda, że do AfD odchodzą małe grupy wyborców chadeckich czy socjaldemokratycznych oraz sporo popierających wcześniej neonazistowską NPD. Ale AfD udaje się coś innego – zmobilizować wieloletnich pasywnych wyborców i tych, którzy jeszcze nie głosowali. Takich, którzy nie wierzą „starym partiom”, czują się przez nie lekceważone, boją się o przyszłość – czy to przez uchodźców, czy sytuację na rynku pracy. Nie przypadkiem w Meklemburgii-Pomorzu Przednim frekwencja była najwyższa od lat. 18 września w Berlinie może być podobnie, również dzięki tutejszym Polakom. Partia, która powstała na fali sprzeciwu wobec euro, nie wzbudziła od razu szerokiego zainteresowania. Później po wewnętrznym rozłamie AfD prawie zniknęła z politycznej sceny. Wróciła z nowym wizerunkiem: partii antyimigranckiej, a konkretniej – antyislamskiej. „Islam nie należy do Niemiec” – głosiła AfD w obliczu kryzysu uchodźczego. Coraz bardziej zwracała się wówczas w kierunku rosyjskich Niemców (Russlanddeutsche), repatriantów z byłych republik radzieckich. To kilkumilionowa grupa wyborców: konserwatywna, prorosyjska, antyislamska. W wyborach do parlamentu Brandenburgii w 2014 r. AfD pierwszy raz przetłumaczyła swoje ulotki na rosyjski. Polacy przy okazji tamtej kampanii pojawiali się tylko jako „polscy kryminaliści”. W 2014 r. tylu uchodźców jeszcze nie było, ale strach był. Przynajmniej na granicy. W Lawitz nad Odrą po wejściu Polski do strefy Schengen liczba włamań wzrosła 20-krotnie. Dla sfrustrowanych mieszkańców sprawa była prosta – zagrożenie przychodzi z Polski. Przed wyborami AfD zorganizowała swoisty happening: inscenizację budowy płotu granicznego. Dostali tam 28 proc. głosów. Przed dwoma tygodniami w wyborach w Meklemburgii AfD znów wygrała przede wszystkim w okręgach przygranicznych – tam gdzie od kilku lat osiedlają się Polacy i gdzie do tej pory wygrywali neonaziści. Muzułmanów tam nie ma. – AfD nigdy oficjalnie antypolska nie była – przyznaje Koschmieder. Według niego to partia niejednorodna i elastyczna. – Są tam i zwykli konserwatyści, ale i ekstremiści, którzy mają powiązania ze środowiskami neonazistowskimi. Akurat Georg Pazderski to nie ekstremista. W Berlinie, gdzie jest jedynką AfD na liście wyborczej, to by zresztą nie przeszło. – Mój ojciec jest z Warszawy – mówi na przywitanie, odstawiając motor. Błyszczący, bordowy Harley-Davidson. Emerytowany pułkownik jest fanem wszystkiego, co amerykańskie. – Amerykańska kultura jest obecna wszędzie na świecie. Taki Apple czy McDonald’s albo Levis cały świat podbiły. Dopasowana, ciemna marynarka i krawat, złożone tak, by wyglądały nadal nieskazitelnie, mieszczą się w bagażniku Harleya. Wysportowana sylwetka, oszczędność w ruchach, pewna sztywność – to pozostało po 40 latach w wojsku. Ojciec Georga Pazderskiego trafił do Niemiec na początku wojny jako robotnik przymusowy. Po wojnie pracował dla aliantów, poznał późniejszą żonę. Syn po polsku nie mówi, ale swoich korzeni nie ukrywa. Słowiańskie nazwiska w Niemczech nie dziwią, to pozostałość po emigracji zarobkowej w XIX w. W oficjalnej ulotce też informacji o ojcu brakuje, choć pewnie zapunktowałby nią u berlińskich Polaków. „AfD usidla Polaków” – piszą dziś berlińskie gazety. Tym razem partia drukuje też ulotki po polsku. Wymaga to trochę inwencji, nie tylko językowej, ale i politycznej. „AfD. Niewygodna. Prawdziwa. Odważna” – nagłówek w ulotkach rosyjskich i polskich się zgadza. Ale nic poza tym: drugim punktem w rosyjskiej jest zniesienie sankcji wobec Rosji. W polskiej wersji nie ma o tym słowa. – Program został przetłumaczony z inicjatywy naszych członków o polskich korzeniach i przez nich – mówi Pazderski. Carsten Koschmieder twierdzi, że AfD nie robiłaby takich wygibasów politycznych, gdyby nie była przekonana, że to się opłaci. – Po prostu obecnie groźniejszym przeciwnikiem jest islam, wróg świata zachodniego – tłumaczy politolog. – Polacy są taktycznymi sojusznikami. A potem się pomyśli, co z nimi zrobić. Polacy są w Berlinie drugą – po Turkach – największą grupą narodowościową. Oficjalnie jest ich 51 tys., ale liczba osób z polskimi korzeniami szacowana jest na prawie 200 tys. – kto przyjechał na niemieckich papierach albo ma dwa obywatelstwa, uznawany jest za Niemca i znika ze statystyk. Z tego powodu ukłonowi w stronę Polaków nie dziwi się Andre Bochow, regionalny dziennikarz z Berlina, który obserwuje obecną kampanię wyborczą: – W końcu Polacy wybrali PiS, czyli mają podobne do AfD nastawienie w wielu sprawach. Rzeczywiście, po zmianie rządu w Warszawie politycy AfD zaczęli niemieckiemu establishmentowi stawiać Polskę – a raczej jej nowych przywódców – za wzór. Zwłaszcza w