Podczas pierwszego powojennego Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w 1948 r. we Wrocławiu młody student UW Henryk Samsonowicz usiadł w ławie Auli Leopoldyńskiej Uniwersytetu Wrocławskiego obok niepozornego starszego pana z bródką. Dowiedział się, kim jest jego sąsiad, gdy prowadzący obrady, wymieniając historyczne sławy, które zjechały do Wrocławia, powitał profesora Franciszka Bujaka. Dziś nikt, kto usiądzie obok prof. Samsonowicza, nie pomyli się co do osoby.
Wybitni historycy są stałymi gośćmi mediów. Ale wszechobecność telewizji nie jest jedyną zmianą, która nastąpiła w ciągu 51 lat dzielących VII i XVI Powszechny Zjazd Historyków, rozpoczynający się 15 września znów we Wrocławiu. Pierwszy zjazd obradował w Auli Leopoldyńskiej, która mieści najwyżej 400 osób, szesnasty zostanie zainaugurowany w Hali Ludowej, w której na co dzień rozgrywa mecze koszykarski mistrz Polski Śląsk-Zepter Wrocław.
Ponad tysiąc badaczy przeszłości, którzy pojawią się we Wrocławiu, ma dokonać podwójnego podsumowania. Mijającego tysiąclecia historii Polski i ostatniego dziesięciolecia, które do starych pytań stawianych historii dołożyło nowe, choć nie na wszystkie poprzednie, mimo braku cenzury i większego dostępu do archiwów, udało się dotąd odpowiedzieć i nie wiadomo, czy będzie to jeszcze w ogóle możliwe. Częściowo akta dotyczące dziejów najnowszych zostały już na pewno bezpowrotnie zniszczone, inne zniknęły bez śladu. Archiwa UOP i archiwa kościelne, podobnie jak archiwa zagraniczne, zachodnie i moskiewskie, mimo formalnej otwartości, kryją jeszcze wiele tajemnic. Paradoksalnie okazuje się, że o dokumenty Służby Bezpieczeństwa łatwiej w niemieckim Instytucie Gaucka niż w Polsce. Historycy przypadkiem dowiadują się o istnieniu takich materiałów jak taśmy Czesława Kiszczaka z Magdalenki lub o zniszczeniu przez Anglików dokumentacji polskiego wywiadu z okresu II wojny.
Tematem wiodącym zjazdu będą przełomy w historii, próba znalezienia odpowiedzi na pytanie, co - w poszczególnych okresach - decydowało o rozwoju, a w innych o regresie miast, państw, narodów.
Tematami, które pojawią się po raz pierwszy, będą komputery i kobiety.