Archiwum Polityki

Żyd-ofiara, Polak-antysemita

W Polsce od kilku lat trwa dyskusja, jak odkłamywać historię wzajemnych relacji polsko-żydowskich. Powstają programy nauczania o Holocauście, tworzony jest właśnie podręcznik o zagładzie Żydów, gdzie nie ukrywa się złych czynów Polaków popełnianych na Żydach (patrz POLITYKA 16). Tymczasem w Izraelu bez zmian. Młodzież izraelska wie dużo o sytuacji Żydów na terenach Polski w XIX i XX wieku, ale nie wie prawie nic o Polakach. Polska w takim kontekście to pojęcie abstrakcyjne, a Polak jawi się młodym Żydom głównie jako antysemita.

Czas jest szczególny, społeczeństwo należy mobilizować, jednoczyć, podtrzymywać ducha bojowego. Czas jest szczególny, bo od 53 lat Izrael pozostaje w stanie wojny. Naród żyjący nieustannie na froncie potrzebuje odwagi. Argumentów ma dostarczyć nauka historii. Skoro ojcowie odważyli się utworzyć własne państwo, to my musimy umieć je obronić – taki jest sens propagandowych działań.

Kiedyś wzorem dla Żydów była postawa obrońców twierdzy Masada, leżącej w pustynnych górach koło Morza Martwego. W 73 r. Rzymianie z Flawiuszem Silwą na czele przystąpili do szturmu. Kiedy wdarli się na szczyt wzniesienia, ujrzeli trupy 960 obrońców twierdzy dowodzonych przez Eleazara. Żydzi woleli zginąć z własnej ręki niż się poddać. Samobójcza śmierć Mordechaja Anielewicza w warszawskim getcie była kontynuacją drogi obranej przez bohaterów Masady. Ale to już tylko stare kanony narodowych mitów. Teraz obowiązuje inny duch: trzeba zwyciężać, a nie umierać. I od 1948 r. Izraelczycy zwyciężają.

Przez dwa tysiące lat byliśmy bezbronnymi ofiarami – głosi wiedza przekazywana izraelskim uczniom – teraz nadeszła pora, aby to odmienić. Żydowska diaspora rozrzucona po 80 krajach świata pozostawała zdana na łaskę i niełaskę innych społeczeństw. Polska na tej mapie jawi się jako kraj wyjątkowo dla Żydów okrutny. Kulminacja owej wrogości nastąpiła podczas II wojny światowej. Polska stała się światowym centrum Holocaustu.

Dlatego w 2000 r. na zamówienie polskiego i izraelskiego Ministerstwa Edukacji oraz polsko-izraelskiej komisji podręcznikowej powstał raport o sposobach przedstawiania Polski w izraelskich podręcznikach historii. Jego autorzy, obywatele Izraela (obaj pochodzący z Polski), Yaron Becker i Aleks Danzig krytycznie skomentowali zawartość książek udostępnianych izraelskiej młodzieży do nauki historii.

Polityka 34.2001 (2312) z dnia 25.08.2001; Świat; s. 36
Reklama