Autorzy przewidują, że egzamin maturalny będzie zdawało 80 proc. młodzieży (obecnie pełne średnie wykształcenie ma niespełna 30 proc. Polaków).
W czerwcu 2002 r. po raz pierwszy odbędą się aż trzy sprawdziany wiedzy, prowadzone w nowym stylu. Sprawdzian na zakończenie szkoły podstawowej (kl. VI), egzamin wieńczący naukę w gimnazjum (kl. III) i nowa matura. Wszystko to będą egzaminy zewnętrzne, prowadzone przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne. Odbędzie się także pierwsza rekrutacja do nowych szkół ponadgimnazjalnych. Kończący gimnazjum będzie miał do wyboru:
• rzyletnie liceum profilowane (po jego ukończeniu może zdawać maturę i ubiegać się o przyjęcie na studia, może też poprzestać na świadectwie i podjąć pracę albo dokształcać się zawodowo w szkole policealnej) lub
• dwuletnią szkołę zawodową, przygotowującą do egzaminu zawodowego (po jej ukończeniu może kontynuować naukę w dwuletnim liceum uzupełniającym, przygotowującym do matury albo do dokształcania się w szkole policealnej).
Profilowanie liceów ma z jednej strony pomóc młodzieży w przygotowaniu się do wybranych kierunków studiów, z drugiej zaś umożliwić (obok wiedzy ogólnej) zdobycie kwalifikacji zawodowych, pozwalających na podjęcie pracy. Autorzy proponują pięć profili, w tym cztery zawodowe. O wyborze jednego lub więcej (oraz o tym, czy profilowana na dany sposób będzie cała szkoła, czy tylko niektóre oddziały) zadecyduje dyrektor szkoły w porozumieniu z tzw. organem prowadzącym (powiatem).
Będą licea o następujących profilach:
• akademickim (najbardziej zbliżony do obecnego liceum – z rozszerzonym zakresem nauczania przedmiotów akademickich);
• techniczno-technologicznym (tu możliwe będą różne specjalizacje, np.