Paszporty POLITYKI rozdane, kultura wciąż niesie nadzieję. Fotorelacja z gali

Po raz 31. Paszporty POLITYKI trafiły w ręce najciekawszych twórców kultury w Polsce w minionym sezonie. W świecie panoszy się coraz bardziej sztuczna inteligencja, ale wzruszenie jest autentyczne.

Paszporty POLITYKI rozdane! W nieco innej formule niż zazwyczaj, ale tego wymaga ta szczególna okoliczność: nagroda wchodzi właśnie w czwartą dekadę swojego istnienia. W sposób najbardziej widoczny zmieniła się m.in. nazwa kategorii Literatura (teraz to Książka), co symbolicznie pokazuje, jak bardzo zacierają się granice sztuk. Przecinają się i spotykają, tak samo zresztą jak drogi nominowanych w różnych kategoriach. Łona, raper nominowany w kategorii Muzyka popularna, zadbał o brzmienie musicalu „1989” Katarzyny Szyngiery, nominowanej w kategorii Teatr. I tak dalej, i tak dalej.

Jeden z Paszportów – to kolejna nowość – przyznali też sami czytelnicy i subskrybenci „Polityki”, głosując na swoich ulubieńców w specjalnym plebiscycie. Wybrali Łonę i śpiewająco to uzasadnili.

W tym roku imprezę poprowadził pierwszy raz nie jeden duet, ale dwa: redaktor naczelny naszego tygodnika Jerzy Baczyński i Grażyna Torbicka (tradycyjnie od lat) oraz dziennikarka TVN Gabi Drzewiecka i szef działy kultury „Polityki” Bartek Chaciński (debiutujący w tej roli). Do gospodarzy wieczoru należałoby też zaliczyć Teatr Improwizowany Klancyk. I klarnecistę Pawła Szamburskiego, nominowanego do Paszportów w 2021 r., który zadbał o muzyczną oprawę wieczoru. Nieco był schowany, ale dobrze słyszalny.

Inny jest wreszcie kontekst społeczno-polityczny. W krótkim filmie podsumowującym ostatni rok w (szeroko pojętej) kulturze przypomniał o tym Jerzy Baczyński: Polki i Polacy masowo odkrywali ludową historię Polski (od „Chłopek” Joanny Kuciel-Frydryszak, przez nową ekranizację „Chłopów”, po serialowy fenomen „1670”), szturmowali kina i stadiony, a z drugiej strony ustawiali się w długich kolejkach do wyborczych urn. „Najpopularniejszym serwisem streamingowym” w ostatnich tygodniach okazał się... Sejm. W świecie panoszy się sztuczna inteligencja – to jeszcze jeden fenomen minionego roku – ale to nadal w parlamencie zapadają realne decyzje.

Po 15 października kultura (i jej odbiorcy) liczy na powiew wolności i wsparcia. Twórcy z pewnością zasługują na uznanie i dostrzeżenie – nie tylko w gmachu resortu kultury. Przypominali o tym ze sceny kolejni laureaci i laureatki: żeby nie lekceważyć komiksu (Jacek Świdziński), nie przekreślać twórczości, której się nie rozumie albo którą uznaje się za kontrowersyjną (Marta Nadolle), nie bać się niebanalnych połączeń, np. skrzypiec z akordeonem (Karolina Mikołajczyk oraz Iwo Jedynecki) albo gry wideo z prozą Stanisława Lema (Starward Industries). I tak sprzyjać artystkom, artystom, żeby mogli robić swoje. Nie tylko po godzinach i misyjnie.

Galę od ośmiu lat transmituje telewizja TVN. Nagrodzie specjalnej dla Kreatora Kultury patronuje zaś niezmiennie Stowarzyszenie Autorów ZAiKS. Dziękujemy! I już wspominamy:

Teodor Klepczyński/PolitykaWszyscy tegoroczni nagrodzeni

Teodor Klepczyński/PolitykaTeatr Improwizowany Klancyk

Teodor Klepczyński/PolitykaJerzy Baczyński i Grażyna Torbicka

Teodor Klepczyński/PolitykaGabi Drzewiecka i Bartek Chaciński

Teodor Klepczyński/PolitykaNagrodę w kategorii Film wręczyli krytyk Janusz Wróblewski i Piotr Domalewski, laureat Paszportu w 2021 r. „Kino przywracało poczucie przyzwoitości mimo politycznych przeszkód”, podkreślił Janusz Wróblewski, podsumowując wydarzenia ubiegłego roku.

Teodor Klepczyński/PolitykaPaweł Maślona odebrał Paszport m.in. za film „Kos”, nieznaną ze szkolnych podręczników historię powstania kościuszkowskiego. „To dla mnie wzruszające, bo film jest najbardziej wspólnotową ze wszystkich sztuk”, mówił reżyser.

Teodor Klepczyński/PolitykaPaszport w kategorii Teatr wręczyli Aneta Kyzioł i nagrodzony przed rokiem reżyser Jakub Skrzywanek. Krytyczka „Polityki” przypomniała, jakie afery zaprzątały teatralny świat w minionym sezonie (sprawa Krystiana Lupy, awantura w warszawskim Teatrze Dramatycznym), dodając, że paradoksalnie powstało pomiędzy mnóstwo spektakli niosących nadzieję i wiarę w człowieczeństwo.

Teodor Klepczyński/PolitykaKatarzyna Szyngiera, reżyserka musicalu „1989”, przypomniała fragment spektaklu (i polskiej historii): Jacek Kuroń zastanawiał się, co by było, gdyby Solidarność wygrała wybory. Dziś to pytanie, i sam musical, wybrzmiewa nieco inaczej. Spektakl nie powstałby – zaznaczyła Szyngiera – gdyby nie zaangażowanie twórców i wsparcie Gdańska.

Teodor Klepczyński/PolitykaMimo szalonego rozwoju AI my „ciągle wierzymy w ludzi”, podkreślił Edwin Bendyk, dziennikarz „Polityki”, prezes Fundacji Batorego, który wręczył Paszport w kategorii Kultura cyfrowa. Nagrodę odebrali członkowie studia Starward Industries. Jak wyznał Marek Markuszewski, game director i CEO firmy, gra na podstawie twórczości Lema to „produkt dla świadomego, dojrzałego odbiorcy, który znajduje satysfakcję w przeżywaniu, zagłębianiu się w światy i doznawaniu emocji w formie niespiesznej, subtelnej”. Zupełnie jak proza Lema.

Teodor Klepczyński/PolitykaTeatr Improwizowany Klancyk w charakterze wesołego przerywnika i gospodarza wieczoru

Teodor Klepczyński/PolitykaMarta Nadolle wygłosiła przejmujące przemówienie-przesłanie dla artystów, którzy czują się pomijani przez galerie sztuki, niedoceniani przez kadry na artystycznych uczelniach, niewidzialni. „Jesteście zaje…ści, jesteście ważni, jesteście niezniszczalni. Bo jaką siłę trzeba mieć, żeby pracować zarobkowo, wracać po robocie do domu i pracować dalej z poczucia misji?”. I zaapelowała: „Nie bądźmy cierpliwi, bądźmy uparci i walczmy jak wikingowie!”.

Teodor Klepczyński/PolitykaJacek Świdziński odebrał Paszport w kategorii Książka. I zajmująco opowiadał o komiksie, niesłusznie traktowanym w świecie sztuki jak coś gorszego czy niepoważnego. „Obraz jest czymś najbardziej niejednoznacznym, a zestawienie obrazu z tekstem nadaje im obu nowe znaczenia. Jedne drugie podważają, pokazują niedomówienia. Komiks to nie jest to, co jest narysowane, jest wręcz odwrotnie”. Jak dodał: „komiksiarze tak mają, że lubią mówić o komiksie”. Na drugim planie wręczający Paszport krytyczka Justyna Sobolewska i laureat z ubiegłego roku Grzegorz Piątek.

Teodor Klepczyński/PolitykaDorota Szwarcman i ubiegłoroczna laureatka Paszportu Anna Sułkowska-Migoń wręczyły Paszport w kategorii Muzyka poważna. Krytyczka „Polityki” przypomniała, że za nami rok rozmaitych konkursów międzynarodowych. Z niewielkim udziałem naszych laureatów, bo ci już zasiadają często w jury.

Teodor Klepczyński/PolitykaPaszport odbiera w imieniu własnym i męża Karolina Mikołajczyk, podkreślając, że najwyraźniej warto iść w muzyce nieco pod prąd, łącząc instrumenty i brzmienia. A Iwo Jedynecki występował właśnie na Florydzie.

Teodor Klepczyński/PolitykaHania Rani, laureatka Paszportu w kategorii Muzyka popularna. „Nie wiem, czy ja już mówię, bo nie mam odsłuchu jak zwykle na koncertach”, mówiła. I dodała: „Wspaniałe jest to, że doceniani są artyści, którzy są niedostrzegani. Ich sztuka jest kontrowersyjna albo trudna. Bardzo cicha albo bardzo głośna”. Jak dodała, zawsze liczy się z recenzjami Bartka Chacińskiego w „Polityce”. A bywa krytyczny!

Teodor Klepczyński/PolitykaPo lewej Łona, zwycięzca plebiscytu, laureat pierwszego w historii Paszportu Czytelników. „To wyjątkowy podstęp – żartował ze sceny. – Z człowieka nerwy schodzą, bo minęła jego kategoria, a tu taki cios”.

Teodor Klepczyński/PolitykaKreatora Kultury zaprezentowali Dominika Stępińska-Duch z TVN Warner Bros. Discovery oraz prezes Stowarzyszenia Autorów ZAiKS Miłosz Bembinow.

Teodor Klepczyński/PolitykaJózef Hen, który skończył niedawno sto lat, otrzymał w tym roku tytuł Kreatora Kultury. Autor jest naszym skarbem narodowym. W specjalnym filmiku wystąpił z krótkim i prostym przesłaniem: „Namawiam wszystkich, żeby nie byli leniwi, żeby czytali i myśleli”.

Jeszcze więcej zdjęć, m.in. z kulis, na Facebooku Paszportów POLITYKI: