Instrukcja aneksji
Instrukcja aneksji. Rosja przerabiała to na Litwie, w Łotwie i Estonii
Państwa bałtyckie pojawiły się na mapach i międzynarodowej arenie po pierwszej wojnie światowej. Zawsze odrębne narodowościowo od sąsiadów ulegały przez wieki najazdom i napaściom ze strony ościennych potęg: Zakonu Krzyżackiego, Polski, Rosji czy Szwecji. Na niepodległość Litwa, Łotwa i Estonia wybiły się po klęsce Niemiec i Rosji w 1918 r. I to te dwa państwa stanowiły od początku zagrożenie dla suwerenności młodych republik.
Były one mocno zróżnicowane pod względem narodowościowym, co wynikało z ich dawniejszej i bardziej współczesnej historii – oprócz rodzimej ludności spory odsetek stanowili Niemcy, Polacy, Rosjanie czy nawet Finowie. Polska od czasów unii lubelskiej zawartej w 1569 r. stanowiła wraz z Litwą jeden organizm państwowy. Wspólny ich los przypieczętował zaborca rosyjski – Wilno i Warszawa przez cały XIX w. były zarzewiem buntów i powstań przeciw Moskalom. Po pierwszej wojnie światowej propozycje Warszawy odnowienia unii/federacji polsko-litewskiej przegrały z rodzącym się nacjonalizmem litewskim i historyczną pamięcią o przedzaborowej supremacji Polski. W dodatku zbrojne przyłączenie Wilna do Polski w 1920 r. skutecznie nastawiło tymczasową stolicę Litwy, Kowno, wrogo wobec Warszawy.
Trwanie małych i słabych republik bałtyckich zależało od relacji niemiecko-sowieckich. Paradoksalnie, im gorzej układały się stosunki między Berlinem a Moskwą, tym lepiej wiodło się Litwie, Łotwie i Estonii. Oznaki ocieplenia i zbliżenia między wielkimi stolicami oznaczały kłopoty i zagrożenie. I tak w marcu 1939 r. Hitler bez jednego wystrzału zaanektował litewską Kłajpedę (Memel), a w podpisanym w sierpniu tegoż roku układzie Ribbentrop-Mołotow los państw bałtyckich został przypieczętowany: Łotwa i Estonia (a także Finlandia) uznane zostały za leżące w strefie wpływów sowieckich, Litwę natomiast zaliczono do strefy niemieckiej.