Historia

Wojna biedaków

Wojna biedaków. 500 lat temu niemieccy chłopi chwycili za broń. Zaczęło się od ślimaków

Walka w lesie, drzeworyt z epoki Walka w lesie, drzeworyt z epoki BEW
15 maja 1525 r. pod Frankenhausen złamano wielkie powstanie chłopów w Niemczech. Jakie były przyczyny buntu? Co miały z tym wspólnego ślimaki? I jakie hasła chłopskiej wojny są aktualne do dziś?

Wedle legendy wszystko zaczęło się od ślimaków. W czerwcu 1524 r. hrabina Lupfen w swoich dobrach położonych w południowych Niemczech przy granicy ze Szwajcarią nakazała okolicznym chłopom zbierać skorupki ślimaków, aby jej dwórki miały na co nawijać motki włóczki. Ze względu na suszę zbiory w poprzednich latach były słabe, zapasów mąki w chłopskich chatach brakowało. Porzucenie prac w polu latem oznaczało głód zimą. W całej okolicy chłopi przestali wykonywać obowiązki wobec dworów. Nie było to jeszcze powstanie, lecz zbiorowy protest. Wszystkie swoje bolączki chłopi zawarli w liście, wyliczając uciążliwe powinności, do których są zmuszani: począwszy od zbierania leśnych jagód, poprzez opiekę nad dworskimi psami wykorzystywanymi w polowaniach, po zbieranie, suszenie i przędzenie juty.

Ruch szybko rozprzestrzenił się na południe i objął tereny wokół Jeziora Bodeńskiego. Gniew chłopów zwrócił się przeciw zakonom, których bogactwo budziło zazdrość na wsi. Miejsce, gdzie rozpaliła się iskra rewolty – południowe Niemcy i kantony szwajcarskie – było szczególne. Sporą popularność zyskiwały tam hasła religijnych reformatorów – zwłaszcza Huldrycha Zwingliego – skierowane przeciwko władzy doczesnej Kościoła, kultowi świętych i zakonom. Chłopi nawiązali kontakt z miastami, które przeszły na stronę reformacji. I to pod ich wpływem czysto „pracowy” protest wzbogacił się o komponent religijny. Do zbuntowanych lgnęli inspirowani pismami Lutra pastorzy. Czytali chłopom Pismo Święte i odprawiali msze po niemiecku, tak aby każdy mógł zrozumieć liturgię. Zrewoltowani zapuszczali się coraz dalej na wschód w głąb Schwarzwaldu i na północ do Frankonii. Gdziekolwiek dotarli, czytali na głos listy swoich skarg, zapewniając, że chcą jedynie sprawiedliwości, i zachęcali do przyłączenia się do ich sprawy.

Polityka 20.2025 (3514) z dnia 13.05.2025; Historia; s. 72
Oryginalny tytuł tekstu: "Wojna biedaków"
Reklama