Wyjście z mroku

Jak rodziła się Polska i młodsza Europa.

JR/Polityka

Europa, rozumiana jako strefa cywilizacji, narodziła się w VIII w. Na bazie wartości powstałych w czasach antyku - chrześcijaństwa, prawa rzymskiego, greckiej nauki i sztuki - dobudowane zostały obyczaje grup plemiennych osiedlających się na terytoriach dawnego cesarstwa. Ówczesna Europa dzieliła się na dwa okręgi kultury. Pierwszy zamieszkany był głównie przez mniej lub bardziej zromanizowane plemiona germańskie w Galii, Italii, Germanii, drugi - grecki - głównie przez Słowian osiadłych w granicach cesarstwa bizantyńskiego. Poza tymi kręgami istniał świat nieznany lub mało znany, świat zróżnicowany ustrojowo i językowo, z którego wyłaniały się najeźdźcze ludy Protobułgarów, Skandynawów, Węgrów. Granice tego świata w świadomości współczesnych były nieznane. Rozległe obszary Europy pozostawały niezapisaną kartą. Do najmniej znanych należały te, z których wyłoniła się Polska.

Jeszcze w II połowie IX w. w opisie grodu „na północ od Dunaju" zamieszczone były nazwy plemion, które potrafimy zidentyfikować; tych wokół Karpat, wzdłuż wybrzeży morskich, nieodległych od Łaby. W miejscu późniejszej Polski znajduje się czarna dziura, nie wiemy, czy wynikająca z naszej nieumiejętności wyjaśnienia zamieszczonych nazw, czy z powodu niewiedzy piszącego. Znane są pochodzące z tego czasu wzmianki o obrzeżach ziem polskich: „potężnym księciu we Wiślech", o książętach czeskich przyjmujących chrzest, o rozległym i silnym państwie Wielkich Moraw. Istnieją względnie liczne przekazy mówiące o kontaktach Waregów z Bizancjum, o kupcach arabskich na ziemiach wokół Wołgi i Dniepru.