Klasyki Polityki

Rosja: Bal u Szatana

Szaman z wyspy Olchon na Bajkale. Tu można się stać uczestnikiem niezwykłych obrzędów. Szaman z wyspy Olchon na Bajkale. Tu można się stać uczestnikiem niezwykłych obrzędów. Novosti / EAST NEWS
Cerkiew rosyjska doprowadziła do zamknięcia muzeum Baby Jagi w prowincjonalnym miasteczku, by zgnieść siedlisko Złego. Ale w Rosji – z jej baśniami, carami, z jej bezkresem i sentymentalizmem – nie brak miejsc, gdzie unosi się zapach siarki, jak po balu opisanym przez Bułhakowa.

Rosja przez wielu, nawet przez jej mieszkańców, uważana jest za kraj magiczny. Ale co rozumie się pod tą magią? Kiedy zaczynacie zadawać konkretne pytania, stajecie jak wryci ze zdumienia. I to nie tylko dlatego, że socjalizm zostawił mało miejsca dla duchów i wampirów. Historia Rosji była naprawdę straszna – carowie rzeczywiście mordowali swoje dzieci, a naród dziesiątkowały wojny, epidemie i okrutni władcy. Rosjanie przywykli widzieć magię w dobru – w świętych miejscach i cudotwórcach z monastyrów. Dlatego przy odrobinie chęci można wysłać turystę na wycieczkę po odbudowywanych świątyniach prawosławia.

Jednakże na Zachodzie pod pojęciem magii kryje się coś innego – bajkowego lub mrocznego. A z tym, z różnymi bajkami i „nieczystymi siłami”, w Rosji walczyła zarówno władza, jak i Cerkiew. Nie dalej jak w zeszłym roku, w miasteczku Kiriłłow, Cerkwi udało się doprowadzić do zamknięcia muzeum Baby Jagi, bodaj najbardziej znanej bohaterki rosyjskich bajek ludowych, złej staruchy z miotłą, mieszkającej w chatce na kurzych nóżkach. Założyciele muzeum chcieli opowiedzieć o folklorystycznej postaci, którą zna każde dziecko. Tymczasem duchowni dostrzegli w nowym muzeum siedlisko złego i zawyrokowali, iż odwiedzające je dzieci staną się satanistami. Jeśli Cerkiew pokonała Babę Jagę w XXI w., to co musiało się dziać w wieku XIX?

Zamek nieposkromionego imperatora

Zamek Michajłowski można określić mianem jednego z najbardziej magicznych miejsc Sankt Petersburga. To prawdziwy okręt widmo w petersburskiej topografii. Na niewielkim skrawku między Fontanką i kanałem Gribojedowa zabitych zostało dwóch rosyjskich carów, nieopodal znajduje się Marsowe Pole, miejsce rewolucyjnych zmagań.

Polityka 34.2003 (2415) z dnia 23.08.2003; Półprzewodnik Polityki; s. 76
Reklama